Là
học sinh trường Trung Học Ngô Quyền Biên Hòa vào những năm 1970-1976 và
thường tham dự hay theo dõi sinh hoạt văn nghệ của trường, chắc không ai mà không biết đến hai cậu học sinh Nguyễn Hoàng Hải và Tôn Thất Tiến;
một người nổi tiếng thơ hay và một người giỏi về đàn guitar và tiếng hát. Mặc dù tuổi đời cách biệt, Hải hơn Tiến sáu tuổi, nhưng lời thơ tiếng nhạc, tình nghệ sĩ đã mang họ đến gần nhau và trở thành đôi bạn tri âm tri kỷ.
Trong
khi Tiến còn cặm cụi học hành ở trường Ngô Quyền thì Nguyễn Hoàng Hải đã rời trường, lên Sài Gòn tiếp tục việc học và có lúc làm nhân viên tại
Sở Giao Thông Vận Tải Biên Hòa; nhưng Hải vẫn thường xuyên đến nhà của Tôn Thất Tiến, bên cạnh trường Ngô Quyền để trao đổi về những đề tài thơ
nhạc và nơi đây cũng được coi là một tụ điểm của các cậu học sinh yêu thích nhạc, viết văn và làm thơ.
Đôi
bạn Hải và Tiến có rất nhiều điểm giống nhau, yêu nhạc, chuộng thơ văn,
bi quan, yếm thế, nhìn nơi đâu cũng thấy toàn màu xám, sầu thảm; đời sống bất an vì khói lửa chiến tranh khắp nơi và cảnh người chết vì bom đạn, thường xuyên xảy ra. Cả hai gã thư sinh, “công chưa thành danh chưa toại” nầy,
đâm ra chán sống và có tư tưởng quyên sinh từ dạo đó. Và cũng trong thời gian nầy, Nguyễn Hoàng Hải và Tôn Thất Tiến có sáng tác chung một tập thơ “Hoà Bình Trong Nô Lệ”
Khi
nghe kể về đôi bạn tri âm Hải và Tiến, tôi lại nhớ đến câu chuyện Bá Nha và Tử Kỳ thời Xuân Thu Chiến Quốc bên Trung Hoa thuở xa xưa, cách hai nghìn năm về trước. Bá Nha thường đàn một mình ở một nơi thanh vắng và tiếng đàn của Bá Nha thường được Chung Tử Kỳ nghe trộm. Một hôm, Sở Bá Nha gảy khúc “Cao Sơn Lưu Thuỷ”. Bá Nha hỏi Tử Kỳ có thấu hiểu được tiếng đàn của ông ta không, thì được Chung Tử Kỳ đáp: “Bản nhạc rất hay”; khi Bá Nha gảy đoạn “Chí Tại Non Cao”, Tử Kỳ liền bảo: “ Thiện tại hồ cổ cầm, nguy nguy hồ nhược Thái Sơn” (Đánh đàn hay thay, vòi vọi tựa Thái Sơn). Khi Bá Nha gảy
đoạn “Chí Tại Vực Sâu” thì Tử Kỳ nhận ra ngay mà nói rằng: “Đăng hồ nhược lưu thuỷ”
(Cuồn cuộn như nước chảy). Bá Nha khen Tử Kỳ có nghệ thuật thẩm thấu âm
thanh cao độ và hiểu được nỗi lòng của ông, nên Bá Nha và Tử Kỳ kết tri
âm từ đó.
Sau
nầy, khi nghe tin tiểu sinh Tử Kỳ lâm bệnh qua đời, lão bối Bá Nha liền
đến trước mộ tri âm, đàn thêm một lần duy nhất, khúc “Cao Sơn Lưu Thuỷ”
rồi đập đàn vào tảng đá và hứa với lòng không bao giờ cầm đàn nữa.
Đó
là chuyện tri âm của Sở Bá Nha và Chung Tử Kỳ thời Chiến Quốc xa xưa bên Tàu. Còn chuyện tri kỷ của Nguyễn Hoàng Hải và Tôn Thất Tiến là chuyện của hai ngàn năm sau, xảy ra tại tỉnh Biên Hoà.
Nguyễn
Hoàng Hải, sanh ngày 30-5-1952 tại Biên Hoà (con của ông bà chủ nhà may
Nguyễn Ngọc đường Phan Đình Phùng Biên Hoà, hiện định cư tại miền Nam California, Hoa Kỳ). Nguyễn Hoàng Hải là một thi sĩ nổi tiếng với bút hiệu Nguyễn Tất Nhiên, đã xuất bản nhiều tập thơ: Nàng Thơ Trong Mắt, Dấu Mưa Trên Đất, Mưa Trên Lưng Đồi (1968), Thiên Tai (1970)…một số bài
thơ đã được đã được nhiều nhạc sĩ nổi danh phổ nhạc như: Hai Năm Tình Lận Đận, Em Hiền Như Ma Soeur, Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ, Khúc Tình Buồn (Thà Như Giọt Mưa), Trúc Đào …
Đặc biệt trong lúc sáng tác tập thơ Thiên Tai,
Nguyễn Tất Nhiên ôm quá nhiều u ẩn về tình yêu và cuộc sống, có những hành động ngu ngơ như người dại khờ, thất tình, có lúc muốn tự vùi chôn cuộc đời hiện tại, ý thơ chùn xuống.
Sao thiên thu không là xa nhau?
Nên mưa xưa còn giăng hồn sầu
Tôi đứng như cây cột đèn gãy gập
Và con đường cúp điện đã lâu!
Sao thiên thu không là chôn sâu
Nên nắng xưa còn hanh mái tóc nhầu
Tôi đứng như xe tang ngừng ngập
Và một họ hàng khăn trắng buồn đau!
….
Sao thiên thu không là thiên thu?
Nên những người yêu là những ngôi mồ
Tôi đứng một mình trong nghĩa địa
Và chắc không đành quên khổ đau!
(Thiên Thu-1970)
Mưa thì mưa thả phai phai
Rồi sau đó sẽ một vài tang thương
Bởi quen cầm lược soi gương
Biết ai ôm mối mộng thường lâu chăng?
Giọt mưa xanh mấy tuổi nàng
Tôi nghe là rụng như vàng áo xưa…
(1970)
Nhưng
rất may, Nguyễn Tất Nhiên được gia đình quan tâm giúp đỡ, thoát qua cơn
trầm cảm. Năm 1979, Nguyễn Tất Nhiên đến từ giã tri âm Tôn Thất Tiến ngày hôm trước, để rồi đêm hôm sau, cùng gia đình vượt biên, đến Pháp sinh sống, rồi sau đó không lâu, sang định cư tại Hoa Kỳ. Nguyễn Tất Nhiên có vợ, hai đứa con.
Nguyễn
Tất Nhiên tiếp tục sáng tác và cho xuất bản thêm vài tập thơ nữa, nhưng
cuộc sống không mấy khả quan, cứ lây lất qua ngày với kiếp tầm phải trả
nợ dâu, cho đến một ngày trong năm 1992, người ta phát hiện Nguyễn Tất Nhiên nằm chết trên một chiếc xe hơi, trong khuôn viên một ngôi chùa ở Nam California-Hoa Kỳ, với lý do không rõ ràng, có người cho rằng Nguyễn
Tất Nhiên quyên sinh (?)
Tôn
Thất Tiến, sanh năm 1958 đẹp trai, đặc biệt có đôi mắt buồn u ẩn, học rất giỏi, năm nào cũng lãnh phần thưởng, có chân trong ban văn nghệ của trường Ngô Quyền Biên Hòa, phụ trách đàn guitar và hát rất hay. Tiến có biệt danh là “Tiến Mắt Nhung”.
Vào dịp Noel 1974, Tiến đã xin và được cho vào Quân Đoàn III, để hát uỷ lạo chiến sĩ. Tiến là học trò cưng của Giáo Sư Nhã Ý.
Năm
1976 (khoảng tháng 11), Tiến nhận được giấy gọi đi nghĩa vụ quân sự đợt
đầu tiên. Tiến buồn bã từ giã thầy cô, bạn bè và người yêu, để vào sống
cuộc đời quân ngũ. Tiến thấy đời mình đã bắt đầu đi vào ngõ hẹp, tương lai mờ mịt, nghĩ thương cho người chị duy nhất Tôn Nữ Mỹ Ngọc đã quá nhiều hy sinh, thay cha mẹ đã sớm qua đời, nuôi Tiến ăn học đến lớp đệ Nhất tại Trường Ngô Quyền Biên Hoà; thế mà bây giờ phải vào lính, bỏ chị
ở nhà một mình với chiếc bóng cô đơn, nặng lòng lo lắng cho đứa em đang
đi vào nơi khói lửa chiến tranh … Tiến lại nghĩ xa hơn và thấy mình vô
dụng, bất lực với hoàn cảnh hiện tại…và vì quá thương chị…Tiến quyết
định tự tử, nhưng rất may được cứu sống. Trong thời gian đi lính, mỗi lần về phép, Tiến đều ghé thăm Cô Nhã Ý và thường được Cô dúi tiền cho Phạm Tất Thắng (bạn thân Tiến), Cô bảo: “Thắng ơi! Em dẫn Tiến đi uống café đi, tội nghiệp! Đẹp trai mà vô lính cực khổ quá sá! ”.
Năm
1979, Tiến theo đoàn quân qua Campuchia, cho đến ngày 18-07-1982
được giải ngũ với cấp bậc Thượng Sĩ Y Tá gây mê hồi sức.
Sau
đó, Tiến xin đi làm kiếm tiền phụ giúp người chị thân yêu duy nhất của Tiến. Tiến được nhận vào làm việc ở Liên Hiệp Xã Thành Phố Biên Hoà; nhưng rồi không lâu, Tiến cảm thấy khó hoà nhập với cuộc sống và công việc làm hiện tại, Tiến lại một lần nữa quyết từ giã cuộc đời bằng liều thuốc 72 viên ký nin vào đêm 18-12-1982.
Sáng hôm sau, chị của Tiến phát giác Tiến đã chết và xác đã lạnh … trong túi áo có một xấp thư Tuyệt Mệnh.
Thư Tuyệt Mệnh
Anh
Hưởng, Chị Ngọc, Mẫn Chí. Em không thể chịu đựng cái nhân sinh dị kỳ nầy lâu hơn nữa! Cuộc đời em là một cấu trúc thất bại - huỷ diệt cho xong. An táng em một đơn giản nhất! Tha thứ cho em. Vĩnh biệt anh chị và hai cháu. Tôn Thất Tiến.
T.B:
Em tự sát vì ý thức giờ đây đã vỡ bùng! Em tự sát vì em không muốn sống
nữa! Có một nguyên nhân sâu xa dẫn tới hành vi tự huỷ diệt ngày hôm nay; nhưng thôi nói làm chi, có nói ra chắc Anh Chị cũng không thông cảm được với em đâu, bởi vì mỗi người một vũ trụ xa xăm đầy cách biệt! Và làm gì có sự giao với nhau qua một sự cảm thông! ...
Thôi
nghe, nếu thế giới bên kia có còn tồn tại một linh hồn, thì em sẽ phò hộ cho Anh Chị và hai cháu! Chị cắt hình em đang song ca với Thắng, cắt theo nét bút nguyên tử mà em đã vạch sẵn, sang lớn lên để thờ! Nhớ là làm đúng những gì em dặn!
Mẫn và Chí, hai cháu con phải gắng học cho nên người, làm bậc Thầy thiên hạ!
Minh
còn giữ em 100 phong pháo, hứa bán giùm, lời khoảng 200, hay 300 gì đó.
Em còn nợ nó 30, nợ quán cafe khoảng hai mấy ba chục đồng, chị nói Minh
lấy khoảng đó trả giùm em. Trước khi qua đời em muốn sòng phẳng hết mọi
điều, dù là nhỏ nhặt không đáng nói!
Gửi
lời chào biệt Anh Hùng! Mong Anh đừng ý kiến gì về hành vi này của em: “chữ Ngộ, chữ Đạt” mênh mông muôn trùng, không gói ghém nhỏ hẹp trong cuộc nhân sinh này đâu!
Em từ Vũ Trụ mênh mông mà đến, cái chết của em là “trở về mái nhà xưa”.
Vĩnh Biệt Hiền Triết Tôn Thất Hùng!
Life is the moment at a certain place. When the dream is gone…, It’s lonely to place...I kiss the morning and goobye. ....
Nào, cu Chí hãy cùng hát: Woman In Love với cậu Tiến đi!
Đây là dòng thư sau chót: “Nét chữ nguệch ngoạc, viết khi đã uống thuốc!”
(Hãy lấy Ngày Giỗ em là Đêm Noel)
Anh Chị Hưởng Ngọc thương yêu, hai cháu thương yêu.
Em
vừa tự sát xong bằng 72 viên choroquine 250mg. Anh Chị hãy để em theo Ba được êm thắm, đừng đưa đi bệnh viện mất công lắm! Di chúc em để trong
túi áo em đang mặc! Nhớ đọc kỹ Di Chúc của em.
Vĩnh Biệt!
Em đang nghe bình thản lạ kỳ, như cảm giác của Socrates ngày xưa ngồi ung dung nâng chén thuốc độc.
TÔN THẤT TIẾN
Và sau đây là mấy chữ trên một tờ giấy nhỏ, Tiến viết vội cho người yêu Đ.T.LC, học sau Tiến một lớp, lúc Tiến có giấy gọi đi nghĩa vụ quân sự:
“Giờ đời anh vào Lính là không có tương lai, em có thể làm gì cho tương lai em!”; thế là, LC đã cố tìm cách vượt biên và hiện đang định cư tại Canada.
Và trên một tờ giấy khác, Tiến đã viết:
“LC
ơi! Anh khẳng định với em lần cuối cùng rằng cho mãi đến bây giờ anh vẫn còn yêu em với mối tình nồng cháy nhất - Hãy tha thứ cho Anh tất cả!
Vĩnh Biệt! Tôn Thất Tiến”
Nỗi
đời nhiều u ẩn, mà người đau thương nhất vẫn là người chị duy nhất của Tôn Tất Tiến, đó là Tôn Nữ Mỹ Ngọc. Sau cái chết của Tiến ở tuổi 25, 14 năm sau, Mỹ Ngọc lại chịu thêm một nỗi đau không bút mực nào tả siết. Chí!
Đứa con út của Mỹ Ngọc tự tử, chết theo cậu Tiến vào ngày mồng 8 Tết Bính Tý, 1996, với tuổi xuân xanh vừa tròn 21 tuổi.
Hiện
tại, Mỹ Ngọc vẫn vất vả nuôi đứa con trai lớn tên Mẫn, đang bị bịnh tâm thần
vì ám ảnh bởi hai vụ tự tử của người cậu và người em.
Người viết rất cảm thông hoàn cảnh vô vàn đau thương của Tôn Nữ Mỹ Ngọc. Mong rằng thời gian giúp cho Mỹ Ngọc vơi bớt niềm đau.
Trở lại tựa bài viết “Định Mệnh Quyện Tâm Tình Của Đôi Bạn Tri Âm Tri Kỷ”,
tôi nhận thấy Nguyễn Hoàng Hải tức thi sĩ Nguyễn Tất Nhiên và Tôn Thất Tiến quả là một đôi bạn tri âm tri kỷ, họ có nhiều điểm giống nhau: giàu
chất nghệ sĩ, say mê thơ nhạc, tính tình lãng mạn, nhất là điểm thích cỡi xe đạp trong mưa để tìm “thú đau thương”; mặc kệ, người đời ai muốn nghĩ sao cũng được.
Tâm tình của hai nghệ sĩ nầy đã quyện vào nhau và cả hai người đều chọn cái chết nghiệt ngã …chẳng ai ngờ.
Sau
khi hay tin Tôn Thất Tiến qua đời, bằng hữu đến thăm viếng khá đông, một số bạn đồng môn hay tin muộn, cũng tìm gặp chị của Tiến để chia buồn
và một số người khác âm thầm đến nghĩa trang, thăm nơi an nghỉ cuối cùng của Tiến.
Người
ta ghi nhận trên ngôi mộ của Tiến có nhiều mảnh giấy viết lời vĩnh biệt
và nguyện cầu, trong số có một bài thơ của người bạn học cùng lớp với Tiến, tên Lê Thị Hồng Liên (Khi Tiến đi lính về, có gặp Liên và trò chuyện vài lần! Tôn Thất Tiến có nói: “Hồng Liên hãy đọc truyện Ruồi Trâu, thì sẽ hiểu Tiến hơn”. Hồng Liên đã làm bài thơ VỌNG CỐ NHÂN và đem dán trên mộ của Tiến).
VỌNG CỐ NHÂN
(Tưởng nhớ Bạn tôi, Tôn Thất Tiến)
Đọc được “Ruồi Trâu” ta tiếc quá!
Bởi bạn đà yên giấc nghìn thu
Đêm khuya sương lạnh thâm u
Ngồi đây nhớ bạn luyến lưu chút tình....
Người về với đất lâu rồi
Mà sao ta vẫn chơi vơi cõi lòng
Mà sao vẫn xót xa trông
Gặp người năm cũ bên dòng sông quê.
Người đi êm ả một đời
Mình ta ở lại một trời quạnh hiu…
Nơ tím ngày xưa
Lớp 9/12 N.K 1973-1974
Ngoài
bài thơ trên đây, còn một số bài thơ khác cũng dán trên mộ của Tôn Thất
Tiến, nhưng rất tiếc các dòng chữ đã bị mưa nắng nhạt nhoà.
Người
viết bài nầy rất cảm mến cho đôi tri kỷ tri âm nầy, chung số phận tài hoa bạc mệnh….nên ghi vội mấy lời thương tiếc sau đây.
Định Mệnh Quyện Tâm Tình
Tặng cố nhân, đôi bạn tri âm
Nguyễn Hoàng Hải và Tôn Thất Tiến
Lắng nghe lạnh mấy cung sầu
Tâm tình tri kỷ trải màu thê lương
Tiếng đàn “Thất Tiến” trầm vang
Lời thơ “Hoàng Hải” chiều nghiêng chợ tàn
Dòng thơ bi thảm …ngỡ ngàng
Điệu đàn nức nở mang mang chuỗi sầu
Sông Đồng - từng bước qua cầu
Đau thương- tìm thú gởi sầu trong mưa
Lời thơ tiếng nhạc giao mùa
Nỗi buồn vạn cổ từ xưa… não nề
Cuộc đời – ôi! lắm tái tê
Một thiên định mệnh nẻo về hư không
Hai người ý cảm sầu chung
Câu thơ nốt nhạc chập chùng chia ly
Giữa khuya thanh vắng ơ hờ
Cung đàn bặt tiếng… dòng thơ rã rời
Người theo cánh nhạc chơi vơi
Bỏ trần gian...vốn nỗi đời quạnh hiu
Một người nương ánh sao khuya
Lịm dần …bỏ lại chiều mưa nắng buồn.
(TN)
Bài thơ nầy thay nén hương lòng, xin kính dâng hồn thiêng Nguyễn Hoàng Hải, nhà thơ nổi tiếng xứ Bưởi với bút hiệu Nguyễn Tất Nhiên và Tôn Thất
Tiến, một nghệ sĩ tài hoa, một thời nổi tiếng về ngón đàn và tiếng hát;
cùng nguyện cầu đôi tri kỷ nầy mãi thanh thản cõi trời mây Nước Nhược Non Bồng.
Nguyễn Kim Lộc
Viết theo lời kể và hình ảnh của chị Tôn Nữ Mỹ Ngọc
Viết theo lời kể và hình ảnh của chị Tôn Nữ Mỹ Ngọc
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D984918249.-%3B)
Chi nhớ lai cach đay 49 năm , Chi Ngoc ( Dang co thai cháu Tran Kim Mẫn ) Chi Ngoc d9uoc han hanh đi dư Lễ Phát Thương của em , Lop 9/12 Ngo Quyền , Em Ton That Tien duoc Phan Thuong Danh Dự Nien Khóa 73 -74..... BS Vuong Tú Toàn ( Chồng Cô Pham Nha Ý mới Từ Tran ngay 7.6.23 Huong Thuong Tho 95 tuoi ) Em ạ.... A Di Đà Phat ....
Cau nguyen em an vui o Coi Vinh Hằng ..... Chi Ton Nu My NGoc.
Rat hung hãn , Tan công lần thu 4 "....Em Ton That Tiến đa ra di 39 năm , Chi NGoc vân nhớ em trai duy nhứt vô vàn !
Chi vừa kết nối trên FB với Đổ Hương , Ngay xưa choi chung Ban Văn nghe truong NGô Quyen với em đó ( Em NGa Luu
" Nhà ơ đường Công Lý BH " cung nhắc ' ngay xưa Nguyễn Tất Nhiên có dẫn em đến chơi ơ đây vài ba lần "....) Nhắc cuoc tình " That đẹp của em và Đo Lan Chi ! " Cau Ngfuyen Em Trai chi Thanh thản ở cõi Vĩnh Hằng ! .... Chi Ton Nu My Ngoc.
Nguyện cầu Anh linh của Đôi Bạn được Tiêu diêu cõi Cực Lạc an vui !
Nguyện cầu cho anh linh Nguyễn tất Nhiên & Tôn Thất Tiến an lạc bên Thế giới bên kia !....