1:13 CH
Thứ Năm
28
Tháng Ba
2024

TÀI HOA MEN GỐM - Đăng Tùng

11 Tháng Giêng 201512:23 SA(Xem: 8333)

Tài hoa men gốm

Đặt chiếc chậu chưa nung lên tấm nệm, những người thợ chấm men dùng một tay giữ chắc thành chậu, tay còn lại cẩn thận “đi” từng đường cọ để “lên” các lớp men cho sản phẩm. Dần dần, những chậu đất trắng muốt “khoác” lên chiếc áo men phớt hồng và khi qua một lần lửa, lớp men ấy sẽ chuyển thành những màu sắc theo ý của nghệ nhân.

Bà Mai Thị Minh Nguyệt chấm men chiếc chậu cỡ trung.
Bà Mai Thị Minh Nguyệt chấm men chiếc chậu cỡ trung.

Nắng sớm vừa lên, công nhân lò gốm nhà ông Hoàng (KP.5, phường Bửu Hòa, TP.Biên Hòa) đã tập trung đầy đủ để nhanh chóng hoàn thành đợt hàng cho dịp tết sắp tới. Chẳng ai bảo ai, như những cỗ máy được lập trình sẵn, mỗi người bắt tay vào phần việc của mình với sự tập trung cao độ. Người lấy sản phẩm từ khuôn ra phơi nắng, người kiểm tra và đóng gói các kiện hàng chờ xe đến lấy… Họ làm việc nhanh chóng và cẩn thận, cả lò gốm như “nóng” lên bởi bầu không khí gấp gáp ấy.

* Lấm lem men và đất

Ở góc nhỏ của lò gốm, cách xa công việc nặng nhọc của cánh đàn ông, một số phụ nữ đang tỉ mẩn chấm men cho những sản phẩm còn thơm mùi đất. Bàn tay lấm đầy màu men và bụi đất, họ nhẹ nhàng cầm cọ “lướt” qua những mảng gốm trắng, phủ lên một lớp men sền sệt đã được pha sẵn. Nhiều nghệ nhân cho hay, mỗi lò gốm có một cách pha màu men khác nhau, đó là bí quyết để gầy dựng tên tuổi và thu hút khách hàng của mỗi lò. Đặc biệt, cách trộn hóa chất để ra màu men là điều ít khi nào được tiết lộ, thợ chấm men chỉ biết tỷ lệ pha trộn giữa bột men và keo chứ không thể biết được cách thức trộn bột như thế nào.

Bà Mai Thị Minh Nguyệt (ngụ xã Hóa An, TP.Biên Hòa), người có hơn 20 năm làm công việc chấm men ở các lò gốm, cho hay: “Nghề này cũng lắm công phu. Ở các lò gốm, thường thì công việc chấm men do phụ nữ đảm nhiệm vì sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và hơn hết là đôi tay khéo léo, dễ chấm men ở các họa tiết tinh xảo. Tùy theo yêu cầu của khách hàng về màu sắc của sản phẩm mà men sẽ được pha loãng hay sệt, với độ loãng khác nhau của men sẽ có cách chấm khác nhau. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào chất liệu, hình dáng và họa tiết của sản phẩm mà người chấm men sẽ có cách thực hiện khác nhau”.

Màu men sau khi nung hoàn toàn khác với lúc đang chấm.
Màu men sau khi nung hoàn toàn khác với lúc đang chấm.

Theo nhiều người làm gốm có thâm niên, người muốn học nghề chấm men chỉ mất khoảng 4 tháng, nhưng để thạo nghề thì mất hơn một năm. Hiện nay, do các lò gốm không còn phát triển như trước nên người làm nghề chấm men ngày càng ít đi. Trước tình trạng đó, hầu hết các lò gốm ở khu vực các phường, xã: Bửu Hòa, Hóa An, Tân Hạnh (TP.Biên Hòa) đều sử dụng những người chấm men có tuổi nghề từ 10 năm trở lên và không tìm ra nguồn nhân lực bổ sung khi cần thiết.

Anh Ngô Quang Mẫn, chủ một lò gốm ở phường Bửu Hòa, cho hay khoảng 15-20 năm trước, các gia đình xung quanh lò gốm đều cho con em đến học nghề từ các chủ lò. Con trai thì học làm gốm, con gái học chấm men nên không khi nào xảy ra tình trạng thiếu thợ, kể cả khi hàng nhiều, phải làm liên tục.

* Điểm trang cho đất trắng

Từ một tảng đất sét trở thành sản phẩm gốm sứ tráng men với độ tinh xảo cao phải trải qua nhiều công đoạn. Trong đó, chấm men là công đoạn quyết định sự thành bại của sản phẩm. Sản phẩm có màu sắc tươi tắn, có đúng ý khách hàng hay không đều phụ thuộc vào bàn tay của những người thợ chấm men.

“Ngày xưa, khi sử dụng lò nung bằng củi thì việc nung gốm là quan trọng và phức tạp nhất. Bây giờ chuyển sang dùng lò nung bằng gas, công việc đó trở nên dễ dàng. Riêng phần chấm men từ xưa đến giờ vẫn được làm hoàn toàn bằng tay, không có máy móc nào thay thế được. Tuy phụ nữ có sự tỉ mỉ và khéo léo, nhưng càng lớn tuổi thì những yếu tố đó càng mất dần ở họ. Lớp trẻ giờ không học đại học thì làm công nhân chứ có thèm học cái nghề này đâu, tụi nó không khoái những việc lấm lem như chấm men này” - bà Mai Thị Thanh Hằng (ngụ xã Hóa An), người có gần 20 năm chấm men ở nhiều lò gốm khác nhau, tâm sự.

Công việc của những người phụ nữ trong các lò gốm phụ thuộc vào đơn đặt hàng. Có ngày họ chỉ cần làm 3-4 giờ, nhưng vào những dịp cuối năm, có ngày họ phải làm việc 10-12 giờ là điều bình thường. Tuy vậy, họ vẫn miệt mài với công việc từ ngày này qua tháng nọ. Nhiều người kể lại, do đã làm từ nhỏ nên quen với nghề và mức thu nhập hiện tại cũng đủ chu cấp cho cuộc sống. Nhưng quan trọng hơn, điều giữ họ gắn bó nhiều năm qua với công việc chấm men chính là niềm đam mê được hình thành từ những năm tháng tuổi thơ sống cạnh các lò gốm.

Chi tiết của chậu gốm sau khi nung.
Chi tiết của chậu gốm sau khi nung.

“Mới mười mấy tuổi tôi đã vào lò gốm gần nhà học nghề chấm men. Hồi mới học nghề cực lắm, chưa biết cách để chậu vào thế, chưa biết cách cầm cọ cho đúng nên cả tháng trời chấm men bị lem. Mỗi lần như vậy phải cạo đi, chấm lại. Bây giờ, mỗi cái chậu gốm tôi chấm men hết 1 giờ, còn như ngày mới học chắc phải mất cả ngày mới ổn. Chấm tốt rồi còn phải học cách nhìn màu men. Màu men sống khác hẳn với lớp men đã nung, cần phải nhìn màu men sống mà biết sau khi nung sẽ ra màu gì để thực hiện đúng theo đơn đặt hàng” - chị Bùi Thị Linh Tâm (ngụ xã Hóa An), người có hơn 10 năm làm công việc chấm men, chia sẻ.

“Trong lò ai cũng có công việc riêng nên chúng tôi phải tự khiêng các chậu đặt lên bàn để chấm men. Với các chậu nhỏ thì không sao, riêng các chậu lớn hoặc ngoại cỡ thì phải đứng để làm. Điều này đòi hỏi tay nghề người thợ phải cao, vì trong tư thế không thuận tiện rất dễ làm lem màu ra các chi tiết khác” - bà Mai Thị Minh Nguyệt cho biết.

Đơn giản nhất là chấm men các loại chậu trơn, họa tiết đơn giản như hoa, lá; khó nhất là các tượng toàn thân, phù điêu, hoặc các chậu có kích thước lớn, họa tiết phức tạp. Lao vào cuộc mưu sinh suốt nhiều ngày dài ngồi bên bàn chấm men, không ít người phụ nữ chịu không nổi sự nhàm chán của công việc chấm men nên đã chuyển sang việc khác. Bàn tay nhiều năm lấm lem các nước men sống đã trở nên khô ráp, nhiều người cho biết nghề này không có sự nguy hiểm gì, chỉ có một điều khó khăn chính là phải luôn nhẫn nại và tỉ mỉ khi làm việc.

Trong ánh nắng ấm áp của những ngày đầu năm mới, bên bàn gỗ phủ trắng bụi đất, những người phụ nữ tóc đã điểm sương đang cặm cụi hoàn thành những nét cọ cuối cùng trên chậu trước khi đem vào nung. Với họ, đây không chỉ là công việc mà còn là niềm đam mê và nỗi khắc khoải khi không có thế hệ kế thừa.

Đăng Tùng
(báo Đồng Nai)

 

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
31 Tháng Giêng 2018(Xem: 6456)
Một xã hội đa văn hóa, đa dạng trong một thể chế tự do, dân chủ, luật pháp công minh với một chính phủ can đảm, sáng suốt và bao dung
08 Tháng Mười 2017(Xem: 9703)
Tại California hằng năm được tổ chức vào trung tuần tháng 7 tại city Industry. Western Insurance là một trong những nhà tài trợ cho chương trình này
09 Tháng Bảy 2017(Xem: 7785)
hội ái hữu Biên Hòa xin đuợc phép chuyển đến quý đồng hương và thân hữu nếu có sự quan tâm
10 Tháng Ba 2017(Xem: 7649)
Trần gian chỉ là cõi mộng / Sinh tử tử sinh / Có chăng chỉ một chữ Tình / Tình chiến hữu, tình bạn bè.
07 Tháng Ba 2017(Xem: 8813)
chân thành cảm tạ lòng nhiệt tình của tất cả anh em BCH đã bỏ thời gian, công sức cùng nhau hợp tác làm vang danh Trường mẹ trong tinh thần "Cư An Tư Nguy" bất diệt.
03 Tháng Mười Hai 2016(Xem: 7306)
thời tiết se lạnh, nhưng vẫn không ngăn được những bước chân, những tấm lòng đang hướng về người đã khuất.
02 Tháng Mười Hai 2016(Xem: 13253)
Đêm đó chúng tôi cười giởn rất tự nhiên và vui đến nổi không để ý các quan khách đã ra về từ bao giờ.
28 Tháng Tư 2016(Xem: 7592)
Xin thành kính tri ân và bày tỏ lòng hãnh diện vô bờ bến của thế hệ chúng tôi."
26 Tháng Tư 2016(Xem: 7523)
Còn “tam trụ” là thầy Hiệp, thầy Hùng và thầy Phương hầu như là thường xuyên có mặt trong những lần họp mặt ở Bắc California.
06 Tháng Ba 2016(Xem: 8217)
Đặc biệt địa điểm nầy cũng được ban tổ chức chuẩn bị cho tiệc tiền hội ngộ. Vui hơn bao giờ hết và uống rượu không say bao giờ
13 Tháng Mười Hai 2015(Xem: 8204)
Do Thích Nữ Như Thủy ( cựu học sinh Ngô Quyền Biên Hòa ) thuyết giảng
02 Tháng Tư 2015(Xem: 7931)
Kính mời quý đồng hương và thân hữu cùng đến tham dự
09 Tháng Ba 2015(Xem: 10737)
Hãy vui lên, và đến với nhau, những người bạn cùng lớp, cùng khóa, cùng trường trung học Ngô Quyền BH, thân mến của tôi ơi.
08 Tháng Ba 2015(Xem: 16851)
“Rồi Mai Đây” và “Tôi Muốn”. Như một lời cám ơn các anh Ngô Quyền, các em Khiết Tâm trong đêm Reunion và 45 Năm Tình Bạn.
04 Tháng Ba 2015(Xem: 8969)
Cộng Đồng Người Việt Tự Do NSW đang chuẩn bị cho dự án, công tác và sinh hoạt để đánh dấu 40 năm định cư của Người Việt Tỵ Nạn
03 Tháng Ba 2015(Xem: 8723)
như còn lưu luyến phản ảnh tình đồng hương qua buổi sinh hoạt có ý nghĩa trong một buổi chiều Chúa Nhật đầu Xuân Ất Mùi.
26 Tháng Hai 2015(Xem: 8886)
Đây là một điểm son cho một mái trường nhỏ bé, nhưng đã có những trái tim kiên định lập trường quốc gia
23 Tháng Hai 2015(Xem: 7832)
Hình ảnh Lễ Thượng Kỳ Đầu năm Ất Mùi 2015 tại Trung tâm Thương mãi Eden, Falls Church, Virginia, Hoa Kỳ
07 Tháng Hai 2015(Xem: 7723)
nước Úc đã cưu mang chúng ta và nhờ đó mà các thế hệ con cháu của chúng ta về sau cũng được hưởng một cuộc sống an bình trên một đất nước tự do.
05 Tháng Giêng 2015(Xem: 15686)
Nhìn lại, mái tóc đã pha muối tiêu. Tình cảm vẫn như ngày xưa. Xin cám ơn cuộc đời.Một ngày vui qua mau.
29 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 6937)
24 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 6847)
Trước thềmThánh lễ, Lưu Lãng Khách xin chúc quý huynh đệ cùng thân quyến hạnh phúc an lành, vui hưởng một Giangsinh ấm áp trong rực rỡ hồng ân
21 Tháng Mười Hai 2014(Xem: 14836)
Lòng bồi hồi xúc động nhớ những ngày vui hồn nhiên của một cô gái nhà quê lên tỉnh học
19 Tháng Mười Một 2014(Xem: 7334)
Ngày chủ nhật 16/11 mưa lạnh buổi sáng sớm nhưng trời quang mây tạnh buổi trưa chiều, cũng như lòng người Melbourne, nắng ấm từ đây.
12 Tháng Mười 2014(Xem: 8289)
Tuồi đã về chiều, dù sống nơi đâu trong hoàn cảnh nào, đồng hương Biên Hòa luôn đến với nhau cùng thời ấu thơ và những ngày chung học
10 Tháng Mười 2014(Xem: 7742)
Lễ Kỷ niệm 63 năm thành lập Liên trường Võ khoa Thủ Đức với hơn sau trăm quan khách Quân-Cán-Chính & Hậu Duệ và Đồng Hương Việt Nam Cộng Hòa tham dự
28 Tháng Chín 2014(Xem: 8379)
Như vậy, tính đến hôm nay, vào năm 2014, số người Việt định cư tại Úc khoảng chừng 233,460 người.
02 Tháng Chín 2014(Xem: 8073)
Cám ơn người bạn dễ thương. Biết đường tui sẽ thường thường tới ...bưng.
01 Tháng Chín 2014(Xem: 9553)
Hai anh chị Phương Loan và các cháu tận tình với khách mời từng đợt đến và về. Thức ăn tráng miệng thì cũng đủ cả
30 Tháng Tám 2014(Xem: 7524)
Đến hẹn lại lên, hôm nay bạn bè lại gặp gỡ nhau nơi tư gia bạn Nguyệt Ánh. Mỗi lần gặp gỡ nhau, quân số lại tăng lên
23 Tháng Tám 2014(Xem: 8674)
Họ là ai! Sống đời dũng cảm Áo trận giày saut đi trên mây gió..
17 Tháng Tám 2014(Xem: 15029)
bia thì quá tuyệt vời. Còn cá nhân tôi thì vui vì việc làm thành công và kết quả tốt.
07 Tháng Tám 2014(Xem: 15532)
hơn bao giờ hết ban chấp hành hội ái hữu Biên Hòa California cũng mong đón nhận những tấm lòng… để chúng tôi vững lòng tiếp bước “đường còn dài nhưng chân cứng đá mềm”
29 Tháng Sáu 2014(Xem: 7931)
Ngày Quân Lực 19/06 là cái mốc quan trọng đánh dấu giai đoạn quân đội thống nhất lãnh đạo
28 Tháng Sáu 2014(Xem: 7318)
Ngày nay dù lưu lạc nơi xứ người nhưng chúng tôi vẫn nhớ mãi thời gian đã khoác lên vai những bộ quân phục
22 Tháng Sáu 2014(Xem: 7768)
Đã có trên dưới 500 đồng hương đến với đêm văn nghệ gây quỹ "Bước Chân Việt Nam"
02 Tháng Sáu 2014(Xem: 16284)
Thầy ơi, bởi vì trái đất tròn. Thương sao trái đất vẫn tròn.
19 Tháng Năm 2014(Xem: 7110)
chúng ta phải lật đổ lũ Việt Cộng bán nước, dân tộc và đất nước ta mới được thái bình.
11 Tháng Tư 2014(Xem: 7938)
Với tinh thần "Uống nước nhớ nguồn", "Ăn qủa nhớ kẻ trồng cây" chúng ta cùng tụ hội về đây để kính nhớ đến công đức của các ngàì
06 Tháng Tư 2014(Xem: 7976)
với vóc dáng ấy tôi liên tưỏng đến các đàn chị và những người gái bạn Ngô Quyền, một thời son sắc nay đang song hành với thời gian, trong đó có chị Hoàng Sĩ Cư.
31 Tháng Ba 2014(Xem: 7525)
Qua thời gian biết bao bạn bè chung lớp chung trường chưa biết được tin, cũng như chưa một lần tận mặt, kỷ niệm xa rồi vẫn là nỗi nhớ không quên.
31 Tháng Ba 2014(Xem: 7523)
Tôi cũng nhớ về kỷ niệm thời học trò, bè bạn. Dũng cục xương cũng được tôi nhắc đến trong một bài viết về trường xưa, lớp cũ.
31 Tháng Ba 2014(Xem: 7468)
Một duyên may gặp gỡ đàn em, đàn anh, đàn chị Ngô Quyền, để cùng có một ước mơ “Mỗi năm chỉ có một ngày”
12 Tháng Ba 2014(Xem: 7325)
Một ngày vui trong tình thân ái. Còn hiện hữu thì hãy cứ vui khi sức khỏe còn cho phép.
08 Tháng Ba 2014(Xem: 7561)
nhưng mãi đến hôm nay tôi mớí cảm nhận được sự ấm áp nầy, khi đưa tay cho chị Chu Diệu Thi nắm lấy
05 Tháng Ba 2014(Xem: 7922)
Làm sao nhận ra để sống tốt với tha nhân và biết đem niềm vui đến mọi người. Cái khổ cái đau không ai tránh khỏi…
05 Tháng Ba 2014(Xem: 7864)
Biên Hòa xưa cũ, nhưng không to lớn, một cái mail, một tiếng a-lô, bạn bè sẽ đến cùng nhau.