Vài suy nghĩ về đoàn kết và dân chủ - Trần Diệu Chân

Trần Diệu Chân

• Nhiều tổ chức, đảng phái cùng hiện diện trong xã hội, nhưng có thể hợp lực làm một việc chung khi cần; không đánh phá, không chỉ trích nhau (phê bình xây dựng không phải là chỉ trích hay đánh phá).
• Khi hai người, 2 tổ chức cùng hợp tác làm việc, rồi vì không hợp nhau mà tách ra làm việc riêng, đó không phải là chia rẽ miễn không quay lại đánh phá nhau.
• Khi hai người, hay hai tổ chức lên tiếng trình bày về quan điểm/ đường hướng khác nhau của mình trong tinh thần tương kính, đó không phải là chia rẽ.
• Nếu có nhiều cộng đồng trong một khu vực ở hải ngoại, hay có nhiều buổi tổ chức Tết/ Lễ Tổ Hùng Vương/ Tưởng niệm 30-4/ Trung Thu v...v... trong một cộng đồng thì đó cũng chỉ là thể hiện tính đa nguyên. Sự hiện diện của hơn một tổ chức trong cùng một mục tiêu như vậy, đặc biệt, sẽ tạo ra tính thi đua, và nếu lành mạnh, sẽ giúp cho cộng đồng (hay đất nước trong tương lai khi có dân chủ) dễ thăng tiến. Đa nguyên cũng có cái giá phải trả là làm tản lực khi đáng lẽ ra với cùng một số người đó mà chúng ta dồn chung sức vào làm một việc thì sẽ mạnh hơn, tốt hơn, nhưng đó là chỉ khi họ hợp với nhau. Khi không hợp nhau thì không thể bắt mọi người cùng ngồi trong một tổ chức; do đó cơ hội tách ra để làm riêng sẽ giúp cho cả cá nhân lẫn xã hội được thăng tiến và hài hòa, với điều kiện cạnh tranh lành mạnh bằng cách thi thố tài năng và sáng kiến chứ không phải bằng cách đạp người khác xuống để mình ngoi lên.

• Tôn trọng sự khác biệt và các biểu quyết của đa số theo tinh thần dân chủ. Trong các buổi họp để lấy quyết định, nên mạnh dạn trình bày ý kiến của mình; đừng e ngại hoặc sợ mích lòng rồi sau khi ra khỏi buổi họp lại phẫn uất than phiền với người này, người kia, tạo thành hiện tượng phê bình sau lưng không lành mạnh. (Hiện tượng này khá phổ thông vì nhiều người Việt chúng ta sống theo tình cảm, e ngại nói lên quan điểm khác biệt trong buổi họp, sau đó ra khỏi buổi họp lại tạo vấn đề). Nếu ý kiến của mình hay mà không ai chọn, tức là do mình chủ quan đánh giá hoặc chưa có khả năng thuyết phục đa số, nên phải vui vẻ chấp nhận kết quả chọn ý kiến khác của đa số.
• Khi phê bình, nên khen trước khi chê, nên ghi nhận điểm đồng thuận trước khi đưa ra những điểm bất đồng. Đặc biệt, nên phê bình về sự việc mà không phê bình cá nhân; thí dụ “Điều ông/ bà/anh/ chị vừa trình bày có thể đúng trên lý thuyết nhưng không thực tế, không hữu hiệu vì....”; tránh phát biểu kiểu: “Điều ông/ bà/ anh/ chị vừa nói rất ngu, rất ngây thơ, giống luận điệu của VC....”. Tương tự, những người “được/ bị” phê bình, đừng nghĩ là người đó không thích mình, tức tránh để cảm xúc xen vào công việc.
• Về những phê bình tế nhị, nên góp ý trực tiếp với đối tượng trước khi đem ra hội nghị hay đám đông, và chỉ đem ra khi thật cần thiết.
• Giới hạn những lên tiếng qua lại để khỏi tạo xôn xao trong cộng đồng. Tuy nhiên khi cần, cũng phải lên tiếng để rộng đường dư luận. Lên tiếng chừng mực, xây dựng trong tinh thần vì lợi ích chung.
• Khi đọc được những bài viết mang tính bôi nhọ, cáo buộc vô căn cứ và vô văn hóa, hãy cho ngay vào thùng rác hoặc nhấn nút “delete”. Không đọc, không mua những tờ báo loại này. Không nên tự làm vẩn đục tư tưởng mình, lại càng không nên đem những bài viết này chia xẻ với người khác.
• Khi thắc mắc về một cá nhân hay tổ chức nào, nên đến tìm hiểu trực tiếp với họ để họ được cơ hội giải thích. Tránh nghe những lời đồn đãi thất thiệt về bất cứ ai, ngay cả từ những người hay nguồn mà ta cho là có uy tín, vì kinh nghiệm và cảm nhận mỗi người một khác, chưa kể đến hiện tượng “tam sao thất bổn”. Hãy tự tìm “chân lý” cho chính mình.