12:22 CH
Thứ Năm
28
Tháng Ba
2024

Thương Lắm Hai chữ Cải Lương - Nguyễn Gia Việt

18 Tháng Tư 202010:20 SA(Xem: 9725)

Thương lắm hai chữ "cải lương"

Mọi người xưa rày cứ nghe nói về cải lương là nghĩ nó có 2 nghĩa, thứ nhứt về một bộ môn nghệ thuật truyền thống của người Nam Kỳ, thứ hai là "chủ nghĩa cải lương" trong tư duy. Một số người bị gán là theo chủ nghĩa cải lương do giả giả, xìu xìu ển ển, đâm cái ẹt còn ráng ca ba câu... giống như một tuồng cải lương!

Nhưng nguyên thủy thì nghĩa của "cải lương" lại khác.

改良cải lương chữ hán Việt đàng hoàng nha ,改 cải là sửa đổi,thay đổi,良 lương là tốt lành

改良 cải lương hàm nghĩa là sửa đổi cho tốt đẹp.

GS Trần Văn Khê trong bài “Cải lương, nghệ thuật sân khấu truyền thống Nam Bộ Việt Nam” ngày 14-6-2007 cũng ghi rằng: “Cải lương là sửa đổi cho trở nên tốt hơn.”

Nó còn có nghĩa là cải tiến, canh tân, biến đổi cho tân thời để theo kịp sự tiến bô của văn minh nhân loại.

Hai chữ "cải lương" đã xuất hiện trong tầng lớp trí thức Tây học, điền chủ, chánh trị và dân hoạt động văn hóa trong lòng đô thị Nam Kỳ vào đầu thế kỷ 20.

Ông hội đồng Dũ Thúc Lương Khắc Ninh (1862-1943) biệt hiệu Dị Sử Thị, người làng An Hội, tổng Bảo Hựu, phủ Hoằng Trị (Bến Tre) là người muốn cải lương bộ môn hát bội Nam Kỳ những năm 1916.

Ông Lương Khắc Ninh học trường Le Myre De Vilers, Mỹ Tho, từng làm việc tại sở Thương chánh Bến Tre, thông ngôn tại tòa án Bến Tre, thành viên Hội đồng quản hạt Bến Tre.

Năm 1900, ông lên Sài Gòn viết báo, làm chủ bút tờ báo" Nông Cổ Mín Đàm ", rồi tham gia vào Hội Đồng Quản Hạt Nam Kỳ.

Năm 1905, ông hội đồng Ninh lập gánh hát bội Châu Luân Ban ở Sài Gòn. Năm 1922, ông dẫn đầu một đoàn hát bội sang lưu diễn tại Pháp tại cuộc đấu xảo Marseille.

Ông hội đồng Ninh thấy hát bội đã lỗi thời trước sự tiến hóa của Nam Kỳ, tuồng tích cổ xưa, đào kép hát bội hát diễn ngày sút kém, ông chủ trương phải thay đổi, canh tân, tiến hóa, chấn chỉnh lại lối hát cùng diễn xuất.

Ngày 14/4/1917, Nông Cổ Mín Đàm đăng "Cải lương hí nghệ" của Lương Khắc Ninh:

“Chớ chi một ít thầy hiệp lại, nhơn công chừng ít giờ tập hát theo tân thời, trước là chơi, hạ là có tiền xài, ba nữa là cải lương cái điệu hát. Chuyện tới đây không khó, đó học trò trường Taberd đến lúc phát phần thưởng nó hát theo Lang Sa. Rất đổi là hát theo ngoại quốc, trẻ em còn làm được, hà huống người An Nam mà hát An Nam không được sao?”

Tức là cải cách tuồng tích Nam kỳ theo hướng Tây hóa, gọn gàng dễ hiểu.

Rồi ngày 11/9/1917, lần đầu tiên một vở kịch tên "Vì nghĩa quên nhà" được diễn, kịch mô phỏng kịch nhạc Tây.

Trước đó năm 1916, Hội khuyến học Long Xuyên của đốc phủ sứ Lê Quang Liêm lập ra “Cải Lương Kịch Xã” gồm toàn những nhà trí thức Tây học, quan quyền, thông ngôn, ký lục (có Hồ Biểu Chánh) trình diễn những vở kịch nói bằng tiếng Pháp và tiếng Việt cho công chúng xem.

Tháng 7/1917, kịch nghệ cải lương mới trình diễn ở chợ Long Xuyên do sáng kiến của ông Hồ Biểu Chánh.

Ngày 6/9/1917, nhà văn hóa Nguyễn Chánh Sắt viết giới thiệu “Cải Lương Kịch Xã” trong “Nông Cổ Mín Đàm”:

“Bổn quán xin nhắc lại cho liệt vị rõ rằng bạn hát Cải Lương nầy toàn là mấy thầy trong hội Khuyến Văn tỉnh Long Xuyên làm tuồng, đều là người có học thức, chớ chẳng phải như hát bội Annam mà chúng ta xem thường tự thuở đến nay đâu.” (Nông Cổ Mín Đàm ngày 6-9-1917)

Chúng ta phải nhắc tới các ban đờn ca tài tử Nam Kỳ.

“Ban Nguyễn Tống Triều ở Cái Thia" tỉnh Mỹ Tho đờn ca nổi tiếng đến độ năm 1906 nhơn dịp hội chợ quốc tế Marseille người Pháp đã mời sang Pháp trình diễn.

Ban Tư Triều gồm Tư Triều đờn kìm, Chín Quán đờn độc huyền, Mười Lý thổi tiêu, Bảy Vô đờn cò, cô Ba Đắc, cô Năm Thoàn ca, Hai Nhiễu cũng ca... Cô Hai Nhiễu cũng đờn tranh.

Hai Nhiễu là con gái Tư Triều, cô có tật cà lăm nhưng cô có thể vừa đờn tranh vừa ca, đặc biệt ca thì không hề cà lăm.

Giọng ca của cô Hai Nhiễu vang danh với bài Giang Nam “Đêm xuân” của Phan Đăng Đàng mở đầu với câu: “Đêm đêm xuân là đêm đêm xuân…”

Sau khi đi Pháp về, Tư Triều nhận lời mời của khách sạn Minh Tân là ông Trần Chánh Chiếu nằm cạnh ga xe lửa Mỹ Tho ôm ban nhạc về khách sạn biểu diễn.

Mỗi tối thứ bảy, ban này hát tại Minh Tân khách sạn ở gần nhà ga xe lửa Mỹ Tho. Người đến nghe loại nhạc tài tử này càng ngày càng đông. Ban ngồi trên một bộ ván vừa đờn vừa ca.

Ông Tư Triều nghĩ ra một cách hát, thay vì ngồi thụ động thì côi Ba Đắc đứng dậy ca, cô quơ tay quơ chưn, nhăn mặt diễn tả tâm trạng.

Thấy ban này quá lạ mà hay, khách sạn Minh Tân đông người coi quá nên ông Phạm Đăng Hộ (thầy Năm Hộ) người Gò Công, là chủ rạp chớp bóng Casino (Mỹ Tho) mời ban Nguyễn Tống Triều về rạp chớp bóng của ông hát trong những giờ trước khi mở màng chiếu phim.

Bắt đầu từ đó mới có phụ diễn cổ nhạc trên sân khấu chớp bóng. Ca nhạc cải lương bước lên sân khấu đầu tiên là sân khấu chớp bóng.

Hồi ký của Vương Hồng Sển như sau:

“Trước năm 1915, chưa có tỉnh nào dám đưa đờn ca lên diễn trên sân khấu công khai. Tỉnh khởi đầu việc này có lẽ là tỉnh Mỹ Tho, vì danh tiếng không thua Sài Gòn. Và dàn đờn tài tử ra đờn cho công chúng đi xem hát bóng thưởng thức chờ quay phim, y như giáo đầu tuồng bên hát bội, là dàn đờn của ông Tư Triều ở Mỹ Tho.”

Người đưa đờn ca tài tử lên sân khấu là "Ban Nguyễn Tống Triều ở Cái Thia" tỉnh Mỹ Tho.

Thầy phó cai tổng Vĩnh Long Tống Hữu Định (Phó Mười Hai) khi ghé Mỹ Tho qua đêm chờ tàu về đã đi nghe hát và rất mê cô Ba Đắc ca bài Tứ đại oán nói trên.

Về Vĩnh Long, ông Tống Hữu Định nảy ra ý tưởng cho tài tử ca ở nhà mình và đứng trên bộ ván ca ra điệu bộ.

Thay vì một tài tử ca đóng vai ba nhân vật Bùi Ông, Bùi Kiệm, Nguyệt Nga trong lớp Tứ đại oán Bùi Kiệm - Nguyệt Nga như ban nhạc tài tử của ông Tư Triều làm ở Mỹ Tho, ông Tống Hữu Định phân vai cho mỗi người ca và diễn xuất một nhân vật.

Điệu ca ra bộ phát sinh khoảng năm 1915-1916 là vậy.

Năm 1916, ông Lê Văn Thận (Thầy André Thận) chủ hãng tàu Sa Đéc đã thành lập gánh xiếc và ca nhạc Tân Nam Việt (Cirque Jeune Annam) trưng biển quảng cáo ca ra bộ như sau:

“Gánh hát Thầy Thận. Ca ra bộ. Các diễn viên của gánh gồm có Bảy Thông, Tám Cang, Tư Hương, Hai Cúc, Năm Thoàng, Hai Biêu, Ba Vui ca toàn những bài lớn như sáu bài Bắc: Lưu thủy, Phú lục, Bình bán, Xuân tình, Tây Thi, Cổ bản và ba bài Nam: Đảo ngũ cung, Nam xuân, Nam ai.”

Ngày 15/3/1918, thầy André Thận sang gánh hát cho ông Châu Văn Tú (Thầy Năm Tú) ở Mỹ Tho:

Mỗi tối trước khi mở màng, Thầy Năm Tú bày ra lối chưng “Tableau vivant” (Màn chưng đào kép) để cho công chúng thấy được những mặt làm tuồng trong đêm hát.

Từ “Đờn Ca Tài Tử” qua “Đờn Ca Ra Bộ” thì “Hát Cải Lương” chánh thức thành hình từ ông Châu Văn Tú.

Gánh hát Thầy Năm Tú diễn tuồng Kim Vân Kiều của thầy tuồng Trương Duy Toản đầu tiên tại rạp Cinéma Théâtre - tức rạp Thầy Năm Tú gần chợ Mỹ Tho.

Ông Năm Tú là người có công nhứt trong việc gây dựng lối hát Cải Lương buổi ban đầu.

Ông cất một cái rạp hát rộng lớn và đẹp đẽ gần chợ Mỹ Tho để cho ban ca kịch của ông trình diễn.

“Ban hát cải lương Châu Văn Tú”

Đến năm 1920, cái tên "cải lương" xuất hiện trên bản hiệu gánh hát Tân Thịnh với câu đối:

"Cải cách hát ca theo tiến bộ
Lương truyền tuồng tích sánh văn minh"

Dân Nam Kỳ sau này kêu tắt, kêu là mấy gánh hát cải lương, hàm nghĩa bộ môn mới có ca, có diễn, có nói của người Nam Kỳ.

Vùng sông nước Miền Tây kêu là ghe hát cải lương, vùng Miền Đông kêu là gánh hát cải lương.

Còn hát bội thì vẫn là hát bội.

Cái chữ cải lương ban đầu nó như vậy.

Có ai tin rằng đạo Tin Lành hồi đó dân Nam Kỳ kêu là “Thiên Chúa Cải Lương” không?

Nhiều cuốn tự điển vẫn còn định nghĩa đạo Tin Lành là "Đạo Thiên Chúa cải lương, không phụ thuộc vào tòa thánh La Mã”.

Ngẫm lại thấy ngộ ghê hôn.

Cải lương ban đầu không phải của người bình dân, nó từ mấy ông phủ, ông huyện, dân Tây học mà ra. Sau đó lan ra dân gian từ từ với những gánh hát, ghe hát, bầu đoàn thê tử.

Người ca cải lương và người nghe, thưởng thức những lời ca đó kêu là "tri âm, tri kỷ" như Bá Nha và Tử Kỳ.

Trong bài tân cổ giao duyên "Trên đường lưu diễn" ông Viễn Châu viết rằng:

"Đèn sân khấu đêm đêm buông thỏa ánh mơ huyền. Với bốn phương khán giả tôi đã ghi nhận tấm cảm tình của kẻ lạ người quen,

Những tiếng hoan hô những hồi cổ võ như khuyến khích tôi vững bước trên quãng đường đầy hoa nở có sẵn những bàn tay vun quén nụ hoa đời... Tôi chỉ là một kẻ thơ sinh còn bỡ ngỡ trên muôn dặm đường dài. Cửa tâm hồn đang mở rộng để tiếp nhận những cảm tình của tri kỷ gần xa.

Tôi gởi tình tôi theo sáu câu trầm bổng trao đến bạn tri âm trong gió lộng bốn phương trời... Dù lạ dù quen cũng cảm thông trong tiếng khóc câu cười."

Trong bài "Giấc mộng là sầu riêng" ông tả:

"Đó rồi đêm đêm dưới ánh đèn sân khấu hai má con mình vẫn sát cánh cùng nhau để tạ chút lòng tri kỷ tri âm,
Má với con cố đem tấm lực để đáp đền ơn khán giả,
Đêm lại từng đêm dưới ánh đèn sân khấu trả nợ dâu xanh cho mãn kiếp con tằm..."

Cái nghề hát thiệt sự cay đắng lắm, có mấy tri âm đặng tìm tri kỷ. Tất cả thăng hoa vài tiếng trong khán phòng, cả người ca và người coi vun bồi cho hai chữ "cải lương", hết tuồng kéo màn ai về nhà nấy, tắt đèn, sân khấu trở về khuya lạnh ngắt như tờ, dù lòng đào kép còn dư âm, dù lòng người coi còn lưu luyến thì tuồng cũng đã vãn, mọi người trở lại đời thường.

Xin kết bài bằng mấy câu thơ của ông Viễn Châu:

Khi bức màn buông, danh vọng hết
Người về lòng rũ sạch sầu thương
Người vào cỡi áo lau son phấn
Trả cả vinh hoa lẫn đoạn trường.

Theo Nguyễn Gia Việt

Image may contain: 2 people, closeup
Image may contain: 2 people
Image may contain: 5 people, people standing and wedding
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
08 Tháng Năm 2018(Xem: 17900)
Nhưng thật là bất ngờ, bất ngờ đến kinh ngạc, khi qua tài liệu đính kèm của tác giả Nguyễn văn Luận, chúng ta được biết kiệt tác của lịch sử này đã được hoàn thành bởi… một người.
25 Tháng Ba 2024(Xem: 90)
Ba mươi năm cân đai áo mão, một tiếng thanh liêm, Hết nửa đời cửa khuyết sân chầu, vạn lời ca ngợi.
15 Tháng Ba 2024(Xem: 164)
Một số tác phẩm của Tự lực văn đoàn cũng được phóng tác hay biên thành kịch hoặc biên thành tuồng cải lương tâm lý xã hội.
23 Tháng Giêng 2024(Xem: 429)
Biên Hòa là đầu mối giao thông quan trọng của cả nước và là cửa ngõ quan trọng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam
04 Tháng Mười 2023(Xem: 1426)
Học sinh tiểu học trước năm 1975 được dạy Đức Dục, Công Dân Giáo Dục từ 2 giờ đến 2 giờ 30 phút mỗi tuần. Học sinh trung học, môn Công Dân Giáo Dục 2 giờ mỗi tuần.
08 Tháng Chín 2023(Xem: 1583)
Một bác sĩ chuyên khoa tim cho biết, nếu mọi người nhận được bài viết này gửi tiếp cho 10 người khác, thì ít nhất một mạng người sẽ được cứu sống.
05 Tháng Bảy 2023(Xem: 1924)
An Lộc đứng vững nhờ sự hy sinh trên cả tuyệt vời của các chiến sĩ Quân lực VNCH thuộc đủ mọi quân binh chủng, các đơn vị Tiểu khu và Chi khu những người lính Địa Phương Quân
22 Tháng Ba 2023(Xem: 2486)
Riêng thuế lợi tức liên bang, các chủ nhân công ty phải khấu trừ các loại thuế lợi tức theo luật định và gửi về cơ quan thuế IRS, cuối năm mỗi cá nhân ấy
13 Tháng Mười Một 2022(Xem: 4773)
Vì nơi này chứa một trong những chất có giá trị nhất trên thế giới , nên nó phải có những đặc điểm nhất định để các tổ chức hoàn toàn tin tưởng vào nó.
19 Tháng Tư 2022(Xem: 6600)
Vì thế, gia đình hòa thuận, bạn bè tốt là một trong những yếu tố quyết định tuổi thọ con người.
21 Tháng Ba 2022(Xem: 7145)
Đây là lý do tại sao người lớn và người cao tuổi luôn bị phát hiện đau tim hoặc tê liệt vào khoảng 5-6 giờ sáng. Trong tình trạng này, họ chết trong giấc ngủ.
19 Tháng Sáu 2021(Xem: 7703)
Xin viết lại bài này với lòng ngưỡng mộ, và biết ơn người phát minh ra "@", giúp Emails phát triển hoàn thiện như hôm nay.
10 Tháng Ba 2021(Xem: 8633)
Vì cuộc đời là những vòng tuần hoàn đáng quý của sinh mệnh, không ai luôn được và cũng không ai luôn mất, nên hãy biết sống để cho đi…
20 Tháng Chín 2020(Xem: 8894)
Vì quyền lợi của Hoa Kỳ và dấu hiệu dịu giọng của Trung Quốc như hiện nay có thể dẫn đến một cuộc thương thảo không?
28 Tháng Sáu 2020(Xem: 10066)
Cổ nhân có câu: "sinh, bệnh, lão, tử". Bốn giai đoạn này không ai có thể tránh khỏi. Chuẩn bị ứng phó với bệnh tật và tuổi già của mình
02 Tháng Sáu 2019(Xem: 12738)
Về đức hạnh, cả đời Ông luôn giữ vững 13 đức tính: ôn hòa, kín tiếng, ngăn nắp, quyết đoán, tiết kiệm, siêng năng, chân thành, công bằng, điều độ, sạch sẽ, tĩnh tại, giản dị, khiêm tốn
27 Tháng Hai 2019(Xem: 11603)
Tôi rất hy vọng những nỗ lực và thành quả của giới trí thức tỵ nạn Việt Nam như bộ Dòng Việt (GS Lê Văn), sách và bài viết về ngữ học, văn phạm, tự điển
16 Tháng Mười Một 2018(Xem: 13810)
Thế giới nín thở theo dõi sách lược của Tổng thống Mỹ Donald Trump + Quốc hội lưỡng viện Mỹ khi đẩy Hồ sơ Duy Ngô Nhĩ để bất ngờ "xé nách" TQ
11 Tháng Mười Một 2018(Xem: 18185)
Tào Tháo chính là một trong những nhà Chính trị – Quân sự kiệt xuất nhất trong lịch sử Trung Hoa.
11 Tháng Mười Một 2018(Xem: 14017)
Không cho người già ăn no bụng và ngon miệng là một điều đáng trách cả về lý lẫn về tình.
04 Tháng Mười 2018(Xem: 12248)
Ngày 2 tháng 4 năm 1972, Đại tướng Fred C. Weyand, Tham mưu trưởng Lục quân Hoa Kỳ và Thiếu tướng Verne L. Bowers, Phụ tá Tham mưu trưởng Lục quân ký thay Tổng thống ân thưởng
09 Tháng Tám 2018(Xem: 12263)
xưng vương xưng bá mà lại coi Mỹ là kẻ thù. Trung Quốc sẽ là mục tiêu số một mà Mỹ đang nhắm tới! Hãy chờ xem điều gì sẽ xảy ra!
21 Tháng Giêng 2018(Xem: 11469)
Hy vọng rằng tinh thần yêu nước của người Việt trong và ngoài nước sẽ được hướng dẫn đúng mục tiêu, thấy rõ chúng ta bị bọn bán nước cai trị
17 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 13444)
Giải tội cho những người nầy, có nghĩa là họ có tội phải chết, nhưng giải đi cho xong để Diêm Vương khỏi mất công
29 Tháng Mười Một 2017(Xem: 15528)
Thùng giống nhau, nhưng đựng bên trong những thứ khác nhau thì số mệnh của nó cũng khác nhau.
29 Tháng Mười Một 2017(Xem: 13442)
Cho dù bạn thân thiện và cư xử đúng mực thế nào, bạn sẽ luôn phải đối mặt với những người không ưa mình và tìm cách dìm bạn đến hết mức có thể.
28 Tháng Hai 2017(Xem: 14882)
Trong niềm nhớ thương khôn nguôi về quê nhà của một người Việt Nam ly hương còn nặng tình hoài cổ
06 Tháng Mười Hai 2016(Xem: 10391)
ông sếp tôi ủng hộ tất cả những gì tổng thống đắc cử Trump làm, vì (ông) biết Tổng Thống Trump là người sẵn sàng làm tất cả mọi chuyện, miễn là đạt kết quả
06 Tháng Mười Hai 2016(Xem: 10409)
Biết đâu lịch sử sẽ tái diễn và dân chúng Trung Hoa thoát được nạn độc tài như dân chúng Liên Xô được hưởng cách nay đúng 25 năm.
21 Tháng Mười Một 2016(Xem: 11385)
“chính Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo đất nước vượt qua thời kỳ khó khăn sau chiến tranh,” còn theo đại tá Hà thì “Đảng chỉ còn vai trò kìm hãm xã hội thôi
12 Tháng Mười Một 2016(Xem: 9958)
Sao cũng được, miễn là không cắt cổ đổ máu khi thay đổi chính quyền. Bốn năm hay tám năm rồi cũng qua mau. Tâm bình, thế giới bình.
11 Tháng Mười Một 2016(Xem: 10533)
Sau những thất bại liên tục của đảng Cộng Hòa, tới lượt Dân Chủ phải thoát xác….
12 Tháng Sáu 2016(Xem: 10878)
đây là thiết bị dịch cả 2 chiều, nên nó cực kỳ tiện dụng, xóa bỏ đi mọi rào cản của ngôn ngữ.
12 Tháng Sáu 2016(Xem: 17434)
Con sông Đồng Nai đã đưa ta đến tỉnh Biên Hòa (hòa bình ở biên cương), một trấn đã được sáp nhập vào nước ta năm 1653. Khoảng đất này xưa được gọi là Đông Phố
30 Tháng Năm 2016(Xem: 13274)
Người Mỹ gốc Việt cũng có rất nhiều mà điển hình là ông Bùi Văn Phú hiện là giáo sư tại California sau khi tốt nghiệp UC Berkeley đã tham gia
20 Tháng Năm 2016(Xem: 14053)
Con Cháu chúng ta sẽ không còn cần bằng lái xe nữa và sẽ không bao giờ sở hữu một chiếc xe hơi.
09 Tháng Tư 2016(Xem: 9838)
"Nước Mỹ đã không hiểu được cuộc xung đột kém nghiêm trọng, đã không phô diễn đuợc năng lực tương xứng chống lại nó."
06 Tháng Tư 2016(Xem: 13391)
xin kính cẩn nghiêng mình trước vong linh của những Anh Hùng Liệt Nữ... vô danh, vĩnh biệt với muôn vàn tiếc thương!.
07 Tháng Giêng 2016(Xem: 15835)
25 Tháng Mười Hai 2015(Xem: 13008)
Xem lại những hình ảnh Sài Gòn xưa cũng có thể vừa để hoài niệm, vừa để trân quý một thời đại tốt đẹp mà
06 Tháng Mười Hai 2015(Xem: 10576)
ngót trăm người còn nán lại đến giờ phút chót để tận mắt ngắm nhìn hay tận tay sờ được nhiều giá trị văn hóa chỉ từng nghe nói
07 Tháng Mười Một 2015(Xem: 11446)
Medicare Advantage từ 15 tháng 10 đến 7 tháng 12 là lúc quý vị có medicare cần xem lại chương trình bảo hiểm sức khỏe quý vị đã lựa chọn
31 Tháng Mười 2015(Xem: 11363)
chỉ một nền Cộng hòa Tam quyền phân lập đơn sơ, khiêm tốn vẫn chỉ là “ một viễn tưởng “ ở ngày mai, nghĩ cũng thật là thảm cho Đất nước và Dân tộc!
24 Tháng Mười 2015(Xem: 11157)
Thành Phố Maribyrnong là thành phố đầu tiên trên toàn cỏi Úc Châu đã biểu quyết công nhận Cờ Vàng
18 Tháng Mười 2015(Xem: 14412)
minh hoạ từ bài viết của Vĩnh Long Hồ,
20 Tháng Chín 2015(Xem: 13128)
Các bạn có thể chuyển cho bất cứ ai cũng là điều nên làm, vì may ra có thể giúp những người chưa bệnh sẽ không bệnh.