Hồi ký buồn - Trọng Lễ Âu Dương

 Hồi ký buồn 2.

 ***  Trọng Lễ Âu Dương

 Kính tặng Thầy MN Tấn Văn Công

 Trời ban cho chị giọng hát hay. Nhưng từ thuở nhỏ tôi biết chị không thích nghề ca hát. Thời còn đi học, tôi học Mỹ Tho, chị học SàiGòn, thỉnh thoảng gặp nhau ở quê nhà nhầm lúc bãi trường, anh em chúng tôi thường mời chị hát trong các tiệc vui của bạn bè hàng xóm. Mỗi lần tôi đi câu về, phải ghé nhà chị trước, để tặng cho chị vài con rô, con lóc, chị rất thích cá rô nướng, nếu một đôi lần tôi lỡ quên thì chị làm hờn, làm giận, đủ thứ chờ cho đến lúc tôi nói câu xin lỗi chị mới thôi…

 Nhan sắc chị trung bình, không đẹp sắc sảo nhưng rất có duyên. Nước da trắng giúp cho gương mặt chị sáng và quyến rũ.

 Lần đầu tiên nghe chị hát, tôi có cảm giác như đang đắm mình trong dòng chảy réo rắt của một con suối. Thú thật, tôi không muốn nhìn mặt chị, vì giọng hát chị hay quá, đẹp quá, trong quá. Tôi liên tưởng những âm thanh ấy đang toát ra từ đôi môi của một vầng trăng.

 Lần lần tôi và chị thân nhau, khi có cơ hội đi chung tàu (chaloupe fluviale) cùng nhau từ MỹTho về miền Cà Mau, vùng sông nước Hậu Giang, chị học ở SàiGòn, nhưng mỗi lần bãi trường thì chị thích đi xe lửa từ SàiGòn về MỹTho rồi đón tàu lục tỉnh về miệt CàMau/BạcLiêu, và vì lẽ đó mà chúng tôi thường có cơ hộ đi chung với nhau trên một chuyến tàu, gặp những đêm trăng sáng nhìn phong cảnh hai bên bờ sông thật là ngoạn mục như cảnh thần tiên, lúc ấy tuy tuổi còn trẻ, nhưng đôi khi tôi cũng hay suy nghĩ vẫn vơ rằng không biết mình còn hưởng được cái hạnh phúc thần tiên nầy được bao nhiêu lần nữa? để rồi sau đó lớn lên đi làm ăn xa, sẽ vương vấn mãi hình ảnh tuyệt diệu này?…

 Có lần tôi vô cùng thất vọng khi chị tâm sự với tôi, tự ví mình như con sơn ca ngửa cổ hát chơi. Con đường tương lai của chị là những ước vọng cao xa. Tôi không hiểu với lứa tuổi 15, 16, chị tìm đâu ra những ước mơ tột đỉnh và hão huyền ấy? Trong khi tiếng hát của chị đối với tôi là những hạt kim cương lấp lánh từ từ rơi nhẹ vào trong những bình pha lê, nhưng với chị đó là những hòn bi nhỏ để đùa chơi trong khoảnh khắc.

 Chiến tranh bùng nổ, tôi lên SàiGòn mấy năm, rôi đi sinh sống ở xứ người. Hơn mười lăm năm sau tôi mới trở về nước và được tin chị hiện giờ là diễn viên của một đoàn cải lương tỉnh. Tôi rất mừng khi biết chị đã trở thành nghệ sĩ đúng với điều tôi mong ước khi xưa.

Tôi âm thầm tìm đến nơi chị trình diễn để được nghe lại tiếng hát ngày xưa và cũng để xem con chim sơn ca có còn ngửa cổ hót chơi hay đã thực sự làm chao đảo lòng người?

Dưới ánh đèn sân khấu, chị lộng lẫy trong xiêm y của một bà hoàng hậu quyền uy. Bây giờ chị đã được toại nguyện, nhưng lại ở trên sân khấu! Tôi định khi nào gặp nhau thì tôi sẽ trêu chị về chuyện này!

 Khi chị cất tiếng hát, tôi ngồi lặng im của kẻ đang say sưa uống từng lời ca để nghe trái tim mình thổn thức và sau đó, là cái chết lặng của sự thất vọng. Tôi cố gắng nghe, cố thả hồn mình quyện vào tiếng ca ấy, nhưng sao lòng vẫn trơ trơ. Giọng hát hồn nhiên chân chất, xuất thần của chị ngày xưa không còn nữa? Chị đang cố luyến láy, uốn giọng để đưa âm thanh vào tai mọi người và hân hoan đón nhận những tràng pháo tay, hò hét cổ vũ của đám khán giả choai choai. Tôi quá buồn! Thuở xưa chị ngửa cổ hát chơi, nhưng lại là tiếng hát của đáy lòng, bây giờ chị hát thật nhưng chỉ là những âm thanh của sự giả tạo.

 Tôi ra về, lòng nặng trĩu. Tôi chợt hiểu, vì sao đã bước qua tuổi ba mươi mà chị vẫn còn là cô đào khiêm nhường ở tỉnh lẻ, lẽ ra chị phải là một tài danh. Hồi đó đến giờ chị có bao giờ tin ở giọng hát của mình đâu? Cho đến hôm nay khi đứng trên sân khấu, chị cố sửa giọng cho khác đi. Tôi thầm tiếc một tài hoa!

 Tôi đến thăm chị. Chị mừng rỡ khi gặp lại người bạn học, người bạn láng giềng lúc thiếu thời, và kể lể nhiều nỗi truân chuyên:

 Sau khi có bằng thành chung, anh bỏ trường, vào NLS, ra NLS anh còn bươn chải thêm vài năm ở SàiGòn rồi bỏ xứ ra đi, còn tôi thi lấy bằng tú tài toàn phần và thi đậu vào Đại học Luật khoa SàiGòn. Nhưng chỉ học được 2 năm thì tôi lấy chồng. Chồng tôi là một Thiếu Tá Q.Trưởng…

 Tôi nghĩ thầm, thì ra chị vẫn cố đạt được ước vọng “làm bả “.

 Chồng tôi lớn hơn tôi 10 tuổi, là một người từng trải và hào hoa, nhưng không chung thủy. Tôi còn trẻ, cần có sự chăm sóc, chiều chuộng, nhưng sớm rơi vào cảnh quạnh hiu, nên rất khổ tâm. Đời sống tinh thần thiếu thốn, tôi không có hạnh phúc như mơ tưởng. Sau ngày 30 tháng tư, chồng tôi đi học tập, tôi không biết làm gì để sống! Nhớ lại giọng ca của mình, tôi đi theo nghề hát đến nay. Nhưng đồng lương bây giờ xuống dốc, thu nhập kém, buồn lắm anh ơi.

 -Mỗi xuất hát chị được thù lao bao nhiêu ?

 -50.000 ngàn. Tiền son phấn, ăn ở, phải tiết kiệm. Mùa mưa hát ít, cuộc sống còn kham khổ hơn.

 -Tôi biết hiện nay có một số nghệ sĩ rất giàu?

 -Đó là những ngôi sao. Một đêm diễn của họ có giá đến vài triệu đồng. Suy nghĩ giây lát, tôi nói thẳng!

 -Hồi xưa giọng hát chị rất hay, một số tài danh bây giờ cũng chưa bằng. Xin lỗi chị đó là nhận xét hơi chủ quan của tôi.

 Chị lắc đầu:

 -Nghề này có nhiều cái bạc bẽo lắm, lúc trước tôi cũng có đi những đoàn lớn, nhưng không tiến thân được.

 -Chị kể tên một số đào nổi danh bây giờ hồi trước kia là đàn em của chị. Tôi muốn biết vì sao mà chị tiến thân không được? mà phải trở về quê hát cho một đoàn nhỏ? Chị bảo có nhiều điều tế nhị không nói ra được.

 -Bất chợt tôi hỏi chị:

 -Tại sao những đàn em chị bây giờ thành danh?

 -Tụi nó trẻ đẹp dễ thu hút khán giả, lại được lăng xê nên lên nhanh.

 Điều chị nói làm tôi ngậm ngùi. Thời trẻ tuổi, thanh sắc vẹn toàn, chị xem tiếng hát là một trò vui, để theo đuổi tiền tài; danh vọng. Khi đã quá thời, cuộc sống bế tắc, chị quay lại dùng tiếng hát của mình để mưu sinh. Có bao giờ chị hát bằng tấm lòng yêu văn nghệ, bằng trái tim của mình đâu? Ngay bây giờ chị cũng không sống thật, không nhìn thấy được mình; cứ vào vai những cô gái trẻ trung, xinh đẹp. Lớp phấn son và giọng ca nhí nhảnh không kéo lại được tuổi trẻ của chị mà nó càng làm tăng thêm sự giả tạo, trơ trẽn. Sân khấu là giả, nhưng người diễn viên phải sống thật. Chị có thể lừa mình, chớ không thể lừa được khán giả.

 Mấy năm sau tôi từ Pháp trở về, vào một buổi chiều xuân, có hai người bạn đến mời tôi đi uống vài ly rượu đầu năm. Tiết trời hơi lành lạnh, nghe tới rượu cũng thấy thèm thèm, tôi hỏi bạn:

 -Mình đi đâu ?

 -Vào quán Hương, đầu năm tươi mát một tí.

Tôi hơi sựng. Một phần vì nơi đó mang tiếng là « bia ôm », một phần vì tôi không thích bia. Nhận ra sự lưỡng lự của tôi, bạn tôi hỏi: Sao vậy, sợ người quen thấy à?

Tôi lằc đầu:

 -Điều đó không quan trọng, nhưng không khí nầy mà uống bia thi không hợp cho lắm. Không uống bia thì uống rượu tây! phá lệ một bữa đi!

 Bạn tôi nói phá lệ là hiểu tôi. Bản chất tôi xưa nay không thích uống rượu tây, rượu bia. Tôi uống rượu tây như nghe hát « opéra » không cảm nổi! Còn uống rượu đế (nước mắt quê hương) thì như nghe đàn bầu, đàn kìm, đàn nguyệt, đàn tranh v.v… nó làm cho tâm hồn ta lâng lâng bay bổng.

Thấy tôi vẫn chần chừ, bạn tôi nói tiếp:

 -Quán Hương bữa nay có con nhỏ ca vọng cổ rất tuyệt. Rủ mày vô đó để mà nghe ca vọng cổ.

Bạn tôi đánh trúng đòn tâm lý vì biết tôi rất thích nghe văn nghệ cổ nhạc.

Khi ngồi vào bàn, tôi từ chối cô tiếp viên ngồi bên cạnh. Bạn tôi hiểu ý, cho mời cô « ca sĩ ». Bạn ghé vào tai tôi:

 -Cô ta từng là đào chánh. Tuyệt, tuyệt lắm.

Cô đào chánh vừa bước đến ngưỡng cữa bỗng sựng lại khi nhìn thấy tôi. Đó là chị. Chị đỏ mặt trong khi tôi sửng sốt.

Để tránh sự lúng túng cho chị, tôi vội đứng lên mời chị ngồi vào bàn. Hình như hai tay chị run, dù đang nắm chặt vào nhau. Bạn tôi hỏi :

 - Có biết nhau trước à?

 -Chúng tôi là bạn học, bạn cùng làng hồi còn trẻ.

 -Vậy thì hay quá, quen nhau cả. Mời cô tự nhiên.

Bạn tôi hứng khởi và vồn vã mời chị nâng ly. Chị e dè nhìn tôi. Tôi cũng bưng ly chạm ly chị. Chị nói rất khẽ dường như để đủ mình tôi nghe:

 -Sao anh lại đến đây?

Tôi muốn nói câu đó để hỏi chị mới phải? nhưng sợ chị mặc cảm.

 -Vị tình bè bạn mới vào đây.

Chị nhìn tôi với ánh mắt hơi buồn. Tôi đọc được trong ánh mắt đó, đang cần một sự thông cảm. Tôi an ủi chị:

 -Lâu quá không gặp nhau, bây giờ chị ở đây, tuy bất ngờ nhưng cũng là duyên may, ta uống mừng tái ngộ đi!

Tôi nâng ly mời chị.

 Chị gật đầu hàm ý cảm ơn khi thấy tôi vẫn một mực kính trọng chị. Chị nhếch môi cười. Nụ cười khô khan, chất chứa nhiều tâm trạng. Bạn tôi yêu cầu, và chị ca.

 Tôi cố giữ vẽ lịch sự, giả vờ ngồi im lặng nghe, nhưng trong lòng đã thực sự ngao ngán. Những sự giả vờ ấy chỉ xảy ra trong giây lát, rồi tiếng hát của chị như thu hút tôi vào một khung trời đầy mưa gió, xô hồn tôi lạc vào một cõi đau thương thống thiết. Tôi như kẻ thất thần, đang đứng giữa đôi bờ mộng thực ngất ngây say, nhưng không phải do men rượu mà là do tiếng hát toát ra từ trái tim của một con người…

 Khi các bạn vỗ tay tán thưởng, tôi mới hay là bài hát đã kết thúc và đưa mắt nhìn chị. Chị cũng nhìn lại tôi, cái nhìn đồng cảm. Tôi thầm tiếc rằng trên sân khấu chị không hát được như vậy. Ôi! lẽ nào chị là con sơn ca chỉ ngửa cổ hót chơi, lúc tung cánh lên trời xanh thì bỏ quên tiếng hót của mình, khi bị nhốt trong lồng mới cất tiếng kêu bi thảm?

Ngoại ô BaLê một chiều cuối thu ảm đạm., mưa gió không ngừng. TLAD « 2012 »