DÒNG THƠ NHẠC NGUYỄN ĐÌNH TOÀN: CÂU KINH SỬ CHO TUỔI TRẺ VIỆT NAM

Uyên Nguyên

1.

Đêm nghe lại nhiều lần những ca khúc của tác giả Nguyễn Đình Toàn, như bị thôi miên, cuốn hút theo, và thèm nghe thêm nhiều lượt nữa, cõi nhạc ông réo rắt, thăm thẳm, buồn hiu!

Có phải vì đêm nay, đêm tái hiện trong cơn mê sảng thời đại, những “oan hồn điên cuồng còn chảy tuôn máu chưa hề quên, khăn tang nào che ngang đầu, những kiếp người một đời giông bão...,” và có thật một nỗi buồn gan thắt nữa, trùm lấp vào “đêm thao thức trông trời, xa vắng tin người âm u tiếng đời vui... Sao rơi rớt lưng trời hay nước mắt đưa người...!”

Đêm nay, ngồi chong màn hình máy vi tính để kịp thấy những hình ảnh từ quê nhà, chảy dài theo nỗi buồn hôi hổi, lồng ngực rân ran nóng vì máu đã chảy dồn hết lên tim, ngộp thở!

Người đi giữa Hà Nội, trên đôi chân bé bỏng xuân thì, chợt biết tuổi trẻ vừa đánh mất quê hương, ngay chính trên quê hương mình. Rồi người ra đi tìm vết tích sông núi, giữa hai hàng phố xá đã dựng thành những tòa cao ốc rét căm mùa lạnh, hun hút ngả đường dẫn đi tìm tình người, của thời vô cảm!

2.

Hầu hết những ca khúc Nguyễn Đình Toàn tôi yêu thích, là những bài tiết tấu không hối hả, nhịp phách từ tốn khoan thai như bãi sương lân là đà trên mặt sông, huyền ảo đóm lửa ngọn đèn cheo leo lét, chong đêm. Có tiếng khua mái dầm đẩy nước mở đường con xuồng lướt tới và bầy ễnh ương rộn rã hai bờ lau lách. Nhạc ông có bóng quê hương hiền lành, người dân cũng hiền lành, nhưng sống giữa tai ương! Gần nửa thế kỷ, tuổi trẻ, tình yêu, và tình đồng loại, trong dòng nhạc của nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Đình Toàn, nghe “đã thành thiên tai.”

Nhạc Nguyễn Đình Toàn, gần nửa thế kỷ và thế hệ tôi hôm nay, người nghe có chung một nỗi lòng để mường tượng trong thế giới nhạc của ông lấp loáng những cuộc tình vỡ, nhưng đầy thơ mộng, từ cuộc tang thương triền miên trên quê hương, người trước rồi sau những trận đổi thay, vẫn “đổ mồ hôi, đổ máu tươi để mong ở lại,” để “cố bám lấy đất nước mình.”

“Ba mươi năm cuộc tương tàn chưa đủ?

Người giết người, không kịp mở mắt trông

Ba mươi năm mạng người như rác cỏ

Giây hòa bình, còn thắt cổ người tin...”

(Tôi Cố Bám Lấy Đất Nước Tôi)

Phận người như loài Chim Đắng Đót bỏ xa rừng, trên đường bay câu kêu khan, lạc lõng lạnh buốt đêm trường tiếng đập cánh trổ nhánh hơi đèn nhang. Nhạc Nguyễn Đình Toàn hầu hết là những tấu khúc của nỗi buồn lay lắt nhiều hơn niềm vui hiếm hoi thoáng, chừng mực nghe thấy, dù không đến nỗi khiến lòng người rượi rã, nhưng âm ỉ ngấm, đau. Trong thế giới nhạc ông, những câu thơ đem trải tình thành tấu khúc của gần nửa thế kỷ thời gian đã còng trên đôi cánh chim bay, vọng hải đài câu tang thương của bóng quê nhà, xa ngái:

“Mai tôi đi, tôi đi vào sương đen

Sương rất độc tẩm vào người nỗi chết*

Quê hương ta sống chia dòng vĩnh biệt

Chảy về đâu những nước mắt đưa tin”

(Mai Tôi Đi)

Quê hương có mấy cuộc ra đi, triệu người đi từ đầu non về; và triệu người ùa nhau đi ra biển, “đổ về một phương nhớ” mông mênh. Nhưng rồi gần nửa thế kỷ sau, lại có hằng hằng triệu người ở lại hụt hẫng, bơ vơ bước chân trần đi tìm quê hương, mấy lúc kiệt sức khuỵu trên bóng mình, chợt so lại nắm tro cốt Tiền Nhân đang trở nặng cơn đau.

“Quê hương tôi, đã bao ngày chìm trong lửa khói

đến bây giờ chiến tranh tan rồi

nhưng người vẫn giết người

nhưng người vẫn khóc người

Những đêm dài ai thương nhớ ai...”

(Quê Hương Tôi)

Trong thế giới Thơ Nhạc của Nguyễn Đình Toàn, nỗi buồn như cơn mưa vừa tạnh, chỉ rả rích đôi giọt buồn, nhẹ lâng. Người đau sẽ không đau lắm, nhưng niềm đau vì một nỗi nhớ dài, không chỉ là một cuộc tình vỡ, mà kéo, đuổi nhau theo suốt, làm trùng trùng thêm mối sầu kinh sử Việt Nam.

“Ôi, lịch sử Việt Nam xót xa

đã xui người ngày thêm cách chia

người bỏ đi xa,

người còn đây, chịu tội thay trên thánh giá đời

Ôi, hận thù đã che kín mây

đã treo người trên đỉnh đắng cay

Đời dù xoay trăm chiều ngược xuôi

Tuổi trẻ tôi vẫn lạnh lùng phai.

Vâng, tuổi trẻ tội như phúc âm...”

(Kinh Cầu Cho Tuổi Trẻ)

Đêm đã sâu hơn, ngồi chong mắt lên màn hình vi tính, quê hương thu về một cõi lòng đau đáu, kịp nhận ra còn có những anh em đang “lẻ loi như cây rừng đông, từng phen chết trong bão bùng,” mà vẫn dìu nhau qua hết những con đường đi tìm lại chút hơi người.

Thơ Nhạc Nguyễn Đình Toàn, từ cõi xưa rồi kéo về bây giờ, bỗng thành nức nở hơn, vì:

“tuổi trẻ tội như phúc âm

.................... vẫn lạnh lùng phai

Vâng, tuổi trẻ tội như lá thu

đã nửa vàng từ cơn gió đưa”

(Kinh Cầu Cho Tuổi Trẻ)

Thơ Nhạc Nguyễn Đình Toàn đã vì thế mà thành kinh sử, người bây giờ đọc hoặc nghe dẫu thấy buồn, nhưng cứ tin vào đó, để sống!

...

Hãy thắp cho anh một ngọn đèn

Dù mịt mùng xa xăm

Một ngọn đèn trong đêm mờ ám

...

Cố thắp cho em một ngọn đèn

Dù mệt nhoài trông ngóng

Để nhủ lòng gắng nuôi niềm tin...

(Hãy Thắp Cho Nhau Một Ngọn Đèn)

3.

Đêm sẽ còn sâu hơn, những giấc mơ chập chờn hiện, tan vào “cõi trăng lạnh riêng mình,” như bóng oan hồn xao xác trên những nhành cây đen đủi trong mảnh vườn sau, cũng kịp nhắc mình thêm một câu kinh nhạc nữa:

“Xin khấn nguyện cả mười phương tám hướng

Cho quê hương u mê ngày thức tỉnh

Để dù xa có chết cũng vui mừng.”

(Mai Tôi Đi)

Bấy giờ, mỗi câu đọc lên nghe buồn bã, mà người vẫn trọn tin, tin để mà sống!

California, 17 tháng 11, 2011

(Nguồn: nguoivietblog.com/uyennguyen)