10:08 SA
Thứ Năm
28
Tháng Ba
2024

CÁCH XƯNG HÔ - VĨNH PHÚC

23 Tháng Tư 201412:00 SA(Xem: 10221)

CÁCH XƯNG HÔ

Cách xưng hô của người Việt Nam rắc rối hơn nhiều so với các thứ ngôn ngữ khác trên thế giới. Vì tiếng Việt có nhiều nhân- xưng đại tự hơn các ngôn ngữ khác. Ví dụ: với ngôi thứ nhất, số ít tiếng Việt có ta, tôi, tao, tớ, mình, qua… Tùy vai vế, địa vị của người nói đối với người nghe, mà có những chữ: cha, con, anh, chị, em, ông, bà, bác, chú, cậu, dì, mợ, thím, thầy, cô v.v… Rồi lại còn tùy theo sự chọn lựa nhân xưng đại tự mà người nói biểu lộ tình cảm vui, giận, thương, ghét…Chẳng hạn, một người cha khi nói bình thường, xưng cha, bố, thầy, ba, tía và ngọt ngào gọi con là con. Nhưng nếu nổi giận, ông có thể đổi giọng xưng hô tao và đổi con thành mày. Hoặc một chị bán thịt ở chợ Đồng Xuân, khi cần nịnh người khác để vay tiền chẳng hạn, thì: “Bác cho em vay nóng vài ngàn, một hai hôm sẽ chạy đủ trả Bác cả vốn lẫn lời.” Nhưng nếu bạn tỏ ra khó khăn không cho vay thì: “ Ối dào! Bà kẹt thì Bà mới phải năn nỉ chúng bay. Bà mà sẵn tiền thì chả thèm phí nước bọt!”

Ngày nay ở hải ngoại, có những người Việt khi rời khỏi nước còn trẻ quá, chưa nói sõi tiếng Việt, cho nên bây giờ khi phải sử dụng tiếng mẹ đẻ, họ gặp khó khan và thường nói sai, hệt như một người ngoại quốc nói tiếng Việt vậy. Nhất là những người định cư ở những vùng không có, hay có rất ít người Việt, mà trong gia đình cha mẹ lại không bắt buộc con cái sử dụng tiếng mẹ đẻ. Ví dụ có một thanh niên lớn lên ở Luân Đôn, khi nhận điện thoại của một ông bạn của cha mẹ cậu, được hỏi cha mẹ đi đâu, cậu trả lời: “ Chúng nó đi mua sắm!” ( Chắc là cậu dịch nguyên câu “ They go shopping”)

Hiện nay trong nước cũng như ở hải ngoại, trong văn nói ít người còn dùng những cách xưng hô nhún nhường như ‘ kẻ hèn nầy’, hoặc ‘bỉ nhân’ ( tạm hiểu là quê mùa xấu xí), nhưng trong văn viết chúng vẫn được xử dụng. Đây là cách xưng hô lịch sự, người nói tự hạ mình xuống, nhận mình là “ tầm thường quê kệch”

Trong lãnh vực tôn giáo, cũng có những cách dùng chữ rất lịch sự, rất đẹp. Ngày trước, một nhà tu hành theo Phật giáo, bao giờ cũng tự nhận mình là “ bần tăng” ( người sãi nghèo), hay “ tiểu tăng” ( người đi tu nhỏ nhoi tầm thường). Còn một người tu theo đạo Lão, bao giờ cũng tự nhận mình là “ bần đạo”.

Xưa kia, ở miền Bắc, có những từ rất nôm na bình dân để nói lên từng cấp bậc của các tu sĩ Phật giáo. Để chỉ chung những người đi tu ở chùa, người ta gọi là ông sư. Mới vào ở chùa đi tu, chưa được gọi là sư mà là chú tiểu. Sau một thời gian tu học nào đó, được sự chứng giám của các bậc chức sắc trong chùa, hay của chính sư phụ mình là có đủ công tu dưỡng và đạo hạnh, chú tiểu được phong lên làm sư thầy, rồi dần dần lên sư bác, sư ông, sư cụ. Sau này, người ta thích dùng chữ Hán Việt cho nó văn vẻ nên mới thấy có những từ như sa di, đại đức, thượng tọa, hòa thượng, rồi tăng thống. Bây giờ ở hải ngoại, có nhiều tăng thống lắm cơ!

Còn ở miền Nam, người ta rất nôm na, gọi những tu sĩ Phật giáo là thầy chùa. Tại sao lại là thầy? Trong xã hội Việt Nam, để tỏ ra tôn trọng một người nào đó, có thể vì nghề nghiệp, chức vị, có thể vì kiến thức, đạo đức, người ta tôn là thầy. Ví dụ: thầy ký, thầy đội, thầy lang, thầy pháp, thầy cúng, thầy chùa. Nhưng mà: bác phó cạo, bác nông phu, thằng mõ, thằng cu li…Thế thì thầy chùa chỉ giản dị có nghĩ một “ người ở chùa, đi tu, đáng kính trọng”, chứ không phải người này là thầy của thiên hạ, có công dạy dỗ thiên hạ. Thế nhưng ta vẫn cứ thấy nhiều tu sĩ Phật giáo ngang nhiên xưng thầy vớ người đối thoại, dù người này tuổi tác đáng cha chú, còn kiến thức thì đáng “ làm sư phụ của ông thầy”. Nghe nói những bậc chân tu đầy đạo hạnh như quí hòa thượng Huyền Quang, Quảng Độ, Thanh Từ…cũng chỉ xưng tôi chứ không thấy các Ngài xưng thầy với ai cả.

Bên Thiên chúa giáo, thỉnh thoảng cũng thấy một số ông linh mục xưng cha với người khác. Tại sao một tu sĩ Thiên chúa giáo được gọi là cha? Vì khi thu phong linh mục, người tu sĩ được coi như người làm nhiệm vụ hướng dẫn, dìu dắt con chiên, người chủ chiên, “ như người cha tinh thần”. Cho nên, một linh mục hiểu rỏ chức năng của mình và nhũn nhặn, sẽ không khơi khơi “ làm cha” thiên hạ được.

Trong thời quân chủ phong kiến xưa kia, những người ngồi trên ngai vàng vốn được coi là “ con trời” (Thiên tử), đầy quyền sinh sát đối với “ thần dân” và được từ quan đến dân tôn xưng là “ Thánh Thượng”. Thế mà các vị đó cũng chỉ xưng “ Trẫm”( ta, tôi). Có những vị nhũn nhặn hơn, còn xưng “ Cô” hoặc “ Quả nhân” ( người ít đức).

Thế mới biết, cách xưng hô thực vô cùng quan trọng. Nó cho thấy rất rõ tình cảm , tư cách , đạo đức, giáo dục… của người nói vậy

VĨNH PHÚC

(Phiếm 06)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
09 Tháng Mười 2015(Xem: 8568)
Mong các bạn để một chút thời gian suy nghĩ về ý kiến của tôi.
09 Tháng Mười 2015(Xem: 9480)
Như tôi dùng dằng hoài, không buông tay kỹ niệm, nên thao thức hoài, đếm mưa...
04 Tháng Mười 2015(Xem: 9175)
Phải chuẩn bị chết như thế nào? Khi sống phải sống làm sao? Để lúc ra đi còn có được nhiều người thương mến
24 Tháng Chín 2015(Xem: 9612)
Vậy thì, hãy nhìn cuộc sống bằng ánh mắt yêu thương và hiểu biết, vì tình thương & sự hiểu biết mới đem lại những kỳ diệu cho cuộc sống
20 Tháng Chín 2015(Xem: 8391)
Có phải chăng cuộc đời này là bể trầm luân, là hư không là vô nghĩa nên con chỉ nghêng người nhìn đời bằng nửa con mắt với hai bàn tay quờ quạng chơi vơi.
14 Tháng Chín 2015(Xem: 9589)
Cụ bà hiền hòa của giòng Đồng Nai trong một buổi sáng tinh sương và hoàng hôn gợn gió đang nằm yên như bay về phía phương trời xa.
14 Tháng Chín 2015(Xem: 8170)
trên tay bà tất cả những lời ông Trần viết đều còn đó, bà ôm vào ngực, và mùa hè úa tàn như nắng chiều rơi xuống trên đồng cỏ hoang trước mặt.
11 Tháng Chín 2015(Xem: 8959)
Về mùa thu có lẽ khu vườn này rất đẹp. Lá sẽ vàng một màu và những chú nai dễ thương sẽ là nguồn thi hứng của chị.
06 Tháng Chín 2015(Xem: 9223)
Tóc đã nhuộm sương, cơ thể lão hóa nhưng con tim nhà giáo vẫn dành cho học sinh mình một nơi ấm áp trú ngụ.
06 Tháng Chín 2015(Xem: 9277)
Hãy siêng tinh tấn, như đầu bị đốt, Chỉ nhớ vô thường, chớ mặc buông lung"
30 Tháng Tám 2015(Xem: 9583)
Một lần nữa, xin cám ơn các thầy cô, bạn bè Biên Hòa, Ngô Quyền, Long Thành, nhóm Dễ Thương. Gia Đình Tam C và tất cả các bạn trên Web đã yêu thương và khuyến khích
30 Tháng Tám 2015(Xem: 9642)
Nhưng thẳm sâu trong tâm hồn các chị, vẫn hoài vương vấn hình ảnh “cây đa cũ, bến đò xưa, dòng sông trong mát” của Đồng Nai phố
30 Tháng Tám 2015(Xem: 10869)
Hôm nay nhân ngày rằm tháng Bảy, con xin kính dâng lên Ba Mẹ, chút hương hoa cúng rằm, ước nguyện hương linh Ba Mẹ
21 Tháng Tám 2015(Xem: 10418)
nói lên thân phận làm người trong hoàn cảnh bi thương, thăng trầm của lịch sử, ca ngợi tình chiến hữu, tình bạn... và nỗi ngậm ngùi của người con mất quê hương
18 Tháng Tám 2015(Xem: 9918)
Chúc mừng cho trường NQ - hội AHBH và chị Nguyễn Thị Thêm... BH có nhiều nhân tài quá chừng...
09 Tháng Tám 2015(Xem: 10179)
tiếc rằng xứ tôi không biết giữ gìn những kho tàng quý giá của lịch sử.
07 Tháng Tám 2015(Xem: 9516)
Đến một lúc, tôi chợt nhận ra rằng, không có gì là vô nghĩa trong cuộc đời này, dù cho nó có vẻ như tình cờ
07 Tháng Tám 2015(Xem: 8234)
Còn em em sẽ sẳn sàng đón chào cả nhà. Sen nhà em mới nở hoa , sẳn tiện mọi người cùng ngắm sen nở đầu mùa.
02 Tháng Tám 2015(Xem: 9596)
Những chiếc xe bus màu vàng đã tạm nghỉ không đưa đón học sinh ở các trạm nữa. Mùa Hạ đã sang.
02 Tháng Tám 2015(Xem: 8901)
nhìn hàng phượng đỏ rực bên đường, tôi lại thấy tuổi học trò sống lại, lòng cảm thấy nôn nao. “Hạ Ơi”.
11 Tháng Bảy 2015(Xem: 14335)
Và còn nữa những bài hát được các bạn cùng hát lên “ Rồi Mai Đây” “ Nhớ Nhau Hoài” như nhắc nhớ niên học cuối và kỷ niệm ngày gặp lại
11 Tháng Bảy 2015(Xem: 12551)
Đó phải chăng là ước mơ chung của tất cả các bạn, những học sinh Khiết Tâm khắp nơi. Đừng để mai một cả thời tươi đẹp nhất mà chúng ta ai cũng đều lưu luyến nhé.
11 Tháng Bảy 2015(Xem: 9219)
Những bàn tay, những tấm lòng và những nụ cười tươi vui đã khiến mọi người thoải mái trong buổi tiền họp mặt.
10 Tháng Bảy 2015(Xem: 9203)
Cầu xin ơn trên cho thầy khỏe mạnh. Sang năm gặp thầy bỏ gậy ...nhảy đầm.
10 Tháng Bảy 2015(Xem: 10140)
à tôi cũng sẽ không quên bạn thân tôi, một bông hoa nở giữa mùa hè: Cúc Hạ.
07 Tháng Bảy 2015(Xem: 8901)
Một lần nữa, chúc mừng chiến thắng của đội tuyễn nữ Hoakỳ. Chúc mừng ngày lễ Độc Lập Hoa Kỳ.
28 Tháng Sáu 2015(Xem: 9648)
Sau năm 1975 con đường bỗng trở nên xa lạ . Những ngôi nhà của bạn bè thân quen ở hai bên đường đều đổi chủ
20 Tháng Sáu 2015(Xem: 10287)
Câu trả lời xin dành cho những nhà viết sử chân chính, cho những Sĩ Quan và Quân Nhân Hoa Kỳ từng chiến đấu anh dũng, can trường
20 Tháng Sáu 2015(Xem: 9764)
Các bạn cũng là những người tù Cộng Sản đã trở về sau bao nhiêu năm gian khổ nhục nhằn.
17 Tháng Sáu 2015(Xem: 9527)
Như ngày xưa. Vâng! như ngày xưa khi các con còn bé xíu nằm êm ấm, hạnh phúc trong vòng tay thương yêu bất tận của hai đấng sinh thành.
14 Tháng Sáu 2015(Xem: 8897)
Nhân ngày Father's Day, tôi viết bài này để vinh danh cha tôi, người cha trọn đời sống vì đất nước,
13 Tháng Sáu 2015(Xem: 9186)
“Đời” ở đây là sống theo kiểu 3 KHOAN: “khoan dung, khoan hồng & khoan ‘đổ thừa’” tại bị… cho đến khi nằm trong sáu tấm
13 Tháng Sáu 2015(Xem: 10646)
Má ơi, con đã biết ở nơi nào là nơi sung sướng hạnh phúc của má rồi.
11 Tháng Sáu 2015(Xem: 10919)
DANH DỰ, TỔ QUỐC, TRÁCH NHIỆM. Ngày nào còn thở tôi còn tôn thờ. Chỉ khi nhắm mắt thì trách nhiệm của tôi với tổ quốc VNCH mới kể là hết.
09 Tháng Sáu 2015(Xem: 10507)
tác giả gốc nhà giáo dạy văn, từng nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2014...là Giáo Sư tại trường trung học Công Thanh Biên Hòa
05 Tháng Sáu 2015(Xem: 9092)
Dù kiếm bi giờ có mòn thế nào cũng vẫn còn chút tiếng tăm trên chốn giang hồ.
04 Tháng Sáu 2015(Xem: 9931)
Thế hệ thứ nhất đã ra đi gần hết, thế hệ thứ hai đã bạc đầu. Thế hệ thứ ba sinh trưởng nơi xứ lạ. May mắn còn người dẫn dắt để các em biết về giòng giống
30 Tháng Năm 2015(Xem: 9741)
“ Sinh – Lão – Bệnh – Tử” là qui luật của muôn đời, nhưng tôi vẫn cảm thấy bùi ngùi mỗi khi nhìn hình xưa tự hỏi “ Thầy tôi ngày ấy, bây giờ ra sao?.
23 Tháng Năm 2015(Xem: 10276)
tri ơn những người lính Việt Nam Cộng Hòa và chiến sĩ đồng minh đã nằm xuống trong cuộc chiến Việt Nam để họ sống còn và các em có được như ngày hôm nay.
22 Tháng Năm 2015(Xem: 10448)
Và nhân ngày “Memorial Day”, để tưởng nhớ đến anh linh các vị anh hùng đã một lòng vì dân, vì nước hy sinh tánh mạng. Xin thành kính dâng nén hương tưởng niệm
21 Tháng Năm 2015(Xem: 10749)
Hôm nay cũng tháng năm. Tôi xin gửi đến các bạn những đóa hoa Muguet trắng tinh lóng lánh. Kính chúc tất cả các bà mẹ trên thế giới đều được chồng, con yêu thương, kính mến
10 Tháng Năm 2015(Xem: 12937)
Mặc dù tổ quốc bây giờ con tôi phục vụ không phải là VN. Nhưng con cái người lính VNCH đang phục vụ trong quân đội Hoa Kỳ làm cho người Mẹ như tôi đẹp lòng.
10 Tháng Năm 2015(Xem: 11519)
buổi chiều tan trường trễ, Huyền vẫn nghe rất rõ giọng nói thân quen: “bánh mì bì đây, bánh mì bì muôn năm”...
05 Tháng Năm 2015(Xem: 9515)
Thư này khá dài mong các bạn thông cảm. Và không biết nên chúc gì cho các bạn mình trong tháng tư đen này?
03 Tháng Năm 2015(Xem: 9541)
Mong rằng chị đang hưởng một cuộc sống thật hạnh phúc, an vui trong kiếp tái sinh hoặc đang an nhàn thảnh thơi nơi cõi vô hình.
29 Tháng Tư 2015(Xem: 13183)
Chính những người lính Việt Nam Cộng Hoà, chính những người bạn của tôi đã gìn giữ an ninh cho nhân dân, cho tôi được sống an bình hạnh phúc trong thành phố,
27 Tháng Tư 2015(Xem: 11583)
Huy chương đã được truy tặng. Từ đây, hy vọng là đại gia đình Cố Trung sĩ Nguyễn Văn Hải được an ủi phần nào.
24 Tháng Tư 2015(Xem: 9451)
Cám ơn với tất cả ngậm ngùi vì VN sau 40 năm vẫn còn là một quốc gia nghèo đói không có bình đẳng và tự do.
20 Tháng Tư 2015(Xem: 9149)
Giờ này, có ai thả dùm tôi một ngọn đèn, làm dấu chỗ Sông nằm, hoi hóp, chờ ngày sẽ ngừng trôi ra biển!